Jij en ik en alle andere kinderen : de verzamelde verhalen en kindergedichten

In 1983 debuteerde Bart Moeyaert. Dertig jaar werken aan een oeuvre van kinder- en jeugdboeken met een zeldzaam mooie kwaliteit en consistentie, is iets om te vieren. Dat gebeurt onder meer met deze jubileumuitgave, met al Moeyaerts verhalen en gedichten voor kinderen. Daar zit heel wat werk in van lang geleden en ook een paar niet eerder in boekvorm gepubliceerde teksten. Grotendeels nieuw zijn ook de illustraties.
Er is bij Moeyaert altijd meer aan de hand dan je aanvankelijk ziet, dus moet je bij het lezen dieper kijken dan het verhaal. Tussen de regels lezen, de stiltes voelen, het laagje eronder ontdekken. Je krijgt daar erg terloops sleutels voor aangereikt, Moeyaert is, zoals welbekend, geen man van veel uitleg; hij beschrijft niet, maar laat de taal spreken. In deze bundel zijn bijvoorbeeld een aantal verhalen voor eerste lezers opgenomen die, zoals het concept dat vraagt, uiterst eenvoudig zijn van taal, stijl en structuur. Maar Moeyaert speelt in elke tekst een boeiend spel met betekenissen en exploreert subtiel de verhoudingen tussen de personages. Rotraut Susanne Berner maakte illustraties bij een aantal ervan. De expressieve illustraties in haar bekende heldere, aansprekende stijl zijn in hoofdzakelijk zwart en rood gemaakt. De eenvoud zit ‘m vooral in het weglaten van franje en detail. Zij brengt in de eerste plaats de onderliggende emoties in beeld.
Gerda Dendooven maakt stuk voor stuk krachtige prenten in schakeringen van rood. Haar personages zijn uitgesproken gekarakteriseerd, haar composities spannend. Ze eisen meteen een groter aandeel in de lectuur op. Het zijn beelden die het oog trekken. De onverschrokken expressiviteit ervan stimuleert een ander soort lectuur. De uitdaging aan de lezer om zich in te laten met het verhaal is directer, de vraag naar interactie dwingender. Hoewel dat bij nader inzien misschien toch vooral een kwestie van stijl is, want ook Marije Tolmans zachte prenten in grijstinten laten op geen enkele manier aan zich voorbijgaan. Ze illustreren de pijnlijke sfeer in het verhaal uiterst sensibel. Ze brengt in haar zachte, overtuigende stijl een aantal kernpunten in beeld. Prenten waarop weinig getekend staat, maar die heel veel te zien geven. Tolman tekent hier zoals Moeyaert schrijft.
Wolf Erlbruch neemt een belangrijke plaats in deze verzameling in. Hij maakte het omslag en illustraties bij twee verhalen en bij alle gedichten uit ‘De dingen denken’, de katern die alle kindergedichten verzamelt. In een tekst met veel witruimte, zonder decor en zonder opsmuk, heb je Wolf Erlbruch op zijn best. Moeyaerts bedachtzame vertelwijze en Erlbruchs uiterst eenvoudige composities zorgen voor een harmonieuze samenhang en hij en Bart Moeyaert vinden elkaar bij elke nieuwe samenwerking weer helemaal.
Een knap vormgegeven bundel met werk waarin vorm en inhoud, tekst en beeld elkaar versterken. In opmaak en illustraties is enkel gebruikgemaakt van de kleuren zwart en rood. De titelbladzijde bij elk verhaal is zwart met robuuste letters in rood, wit en grijs. Erg krachtig, maar mooi in evenwicht, net zoals de katern met gedichten, die ‘het rode hart’ van de bundel vormt. 

(Dit is een abstract van een artikel van Jen de Groeve. Het is verschenen in De Leeswelpf 8, 2013.)
[Jen de Groeve]