Triste tigre
Neige Sinno
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
Vandaag open
van 10:00 tot 19:00
Allemaal uitgeleend
ARhus - afdeling Rumbeke
Vandaag open
van 14:00 tot 18:00
Allemaal uitgeleend
Besprekingen
Een poging om het kwaad in de ogen te kijken
Marijke Arijs
te/ep/21 s
In de literatuur wordt het taboe op seksueel geweld tegen minderjarigen de jongste jaren steeds vaker doorbroken. Zo leidde Le consentement van Vanessa Springora in 2020 tot de ontmaskering van de Franse schrijver Gabriel Matzneff als kindermisbruiker. Ook Een grote familie , de vlammende aanklacht van Camille Kouchner tegen haar stiefvader, deed in Frankrijk stof opwaaien. Vorig jaar veroorzaakte Neige Sinno op haar beurt een schokgolf met Trieste tijger . De tot dan toe volslagen onbekende schrijver brak alle verkooprecords en werd met literatuurprijzen overladen. Het is dan ook een opmerkelijke getuigenis. Om te beginnen verplaatst Sinno zich vanaf de eerste bladzijde in de dader. Veel interessanter dan haar eigen verhaal, vindt ze zelf. Vervolgens onderneemt ze een poging om het raadsel van het kwaad te doorgronden. De tijger uit de titel, ontleend aan een gedicht van William Blake, is daar de belichaming van.
Lange tijd is Sinno het onderwerp uit de weg gegaan, tot het MeToo-debat haar voldoende moed gaf. De kleine Neige werd zeven jaar lang, van haar zevende tot haar veertiende, aan de lopende band verkracht door haar stiefvader - een charismatische twintiger van het tirannieke, manipulatieve type. Tien jaar na de feiten gaf ze haar beul aan en diende samen met haar moeder klacht in bij de rechtbank. De dader bekende, kreeg negen jaar gevangenisstraf en zat er uiteindelijk maar vijf, waarna hij een nieuw leven begon, een nieuw gezin stichtte en nog vier kinderen kreeg.
Sinno werd na het proces in haar dorp met de nek aangekeken, maar intussen heeft ze haar leven min of meer weer op de rails. Ze studeerde en doceerde Amerikaanse letteren en woont met haar partner en dochter in Mexico. Maar de pijn gaat nooit over.
Na al die jaren blijft de vraag naar het waarom onbeantwoord. Waarom plegen soldaten in conflictgebieden de ergste gewelddadigheden? “Omdat ze het kunnen.” Voor kinderverkrachters geldt precies hetzelfde. Het is hun niet om seks, maar om macht en dominantie te doen. Seksuele roofdieren zijn monsters, schrijft ze, en dat zijn nu eenmaal wezens die zo van de norm afwijken dat je ze niet kunt begrijpen. Sinno probeert het toch, via de omweg van de literatuur. Lolita van Vladimir Nabokov, Virginia Woolf, Annie Ernaux, Christine Angot, William Faulkner, Markies de Sade, Antonin Artaud, Toni Morrison en vele anderen passeren de revue, net als Tijger, tijger van Margaux Fragoso en De tegenstander van Emmanuel Carrère. In een poging het kwaad te doorgronden legt ze haar oor te luisteren bij psychologen, filosofen, sociologen en historici en duikt ze in de geschriften van Varlam Sjalamov, Primo Levi en Hannah Arendt. Trieste tijger gaat zo voortdurend een dialoog aan met andere teksten.
Lezers
Op zoek naar een vorm om de ellende uit te drukken, probeert Sinno verschillende perspectieven uit. Klinische afstandelijkheid en stilistische eenvoud wisselen af met schokkend rauwe passages, die de daden van de verkrachter met anatomische precisie beschrijven. Het hybride, gefragmenteerde verhaal heeft een onderkoelde toon, wordt gestoffeerd met familiefoto's, krantenknipsels en rechtbankverslagen. Het is meer een essay dan een autobiografie. Meer dan een getuigenis is het een moedige poging om het kwaad recht in de ogen te kijken. Het is een indrukwekkende manier om het onzegbare, het ondenkbare, het onvergeeflijke te trotseren.
“De literatuur heeft me niet gered”, schrijft ze. In therapeutisch schrijven gelooft Sinno niet en esthetische bedoelingen heeft ze al evenmin. De schrijver wordt voortdurend geplaagd door twijfels, en haar verhaal zit vol paradoxen. Ze wil dat het boek er komt, maar heeft liever niet veel lezers. Waarom schrijft ze het dan? “Omdat ik het kan.” En in de hoop dat het tot een collectieve catharsis leidt, als we onze ogen openen voor dit “systemische misdrijf dat in het verborgene van honderdduizenden gezinnen wordt gepleegd”.
Vertaald door Martine Woudt. Prometheus, 304 blz., € 22,99. Oorspr. titel: 'Triste tigre'.
Recensie Trieste tijger -Een monster en een zielenpoot
Wineke De Boer
ob/kt/19 o
In Frankrijk krijgt een op de tien kinderen te maken met seksueel misbruik. In een schoolklas van 25 kinderen zijn dat er twee of drie. Neige Sinno (1977) was zo'n kind. Van haar 7de tot haar 14de jaar is ze seksueel misbruikt door haar stiefvader. Hierover heeft ze een boek geschreven dat in Frankrijk niet alleen lovend door critici is ontvangen, maar ook een enorm verkoopsucces is geworden.
Martine Woudt heeft het nu vertaald in het Nederlands. Trieste tijger is geen gemakkelijk boek. Sinno heeft van haar ervaringen geen fictie willen maken. Evenmin hoef je rekening te houden met expliciete seksscènes, hoewel haar hoofd daar vol mee zit. De herinneringen aan haar kindertijd, haar vriendinnetjes, wat ze verder deed die jaren, zijn vrij vaag, schrijft ze. Maar het misbruik herinnert ze zich haarscherp.
Wat Neige Sinno, die eerder twee tamelijk onopgemerkt gebleven romans publiceerde bij kleine uitgeverijen, hier doet, is dapper. Trieste tijger is de weerslag van een diepgravend onderzoek met haar eigen ervaring, haar eigen leven, als onderzoeksmateriaal.
Het is als een essay in de traditie van Montaigne, een essay van 230 pagina's. Ze stelt zichzelf vragen. En met behulp van literatuur, fictie, getuigenisliteratuur, documentaires maar ook onderzoeken naar incest en krantenartikelen probeert ze antwoorden te vinden.
Ze schrijft over Lolita van Nabokov, citeert onderzoekers op het gebied van oorlogsmisdaden. Ze vraagt ook het dossier op van de rechtszaak die er destijds is geweest, op zoek naar een tastbaar bewijs om haar herinneringen te kunnen staven. Ze probeert zich in haar moeder te verplaatsen. Die het liegen van haar partner erger lijkt te vinden dan waaróver hij loog. Die, toen Neige op haar 20ste vertelde over het misbruik, nog een jaar bij die man is gebleven.
Dat, en nog veel meer, komt allemaal aan de orde. Ze stelt ook dit boek en de vorm ervan ter discussie. Sinno heeft Engelse letterkunde gestudeerd. Ze heeft geleerd dat 'getuigenisliteratuur' lager behoort te worden aangeslagen dan andere, 'echte' literatuur. 'Toch lijkt het me dat de autobiografie hier alleen maar een extra wapen is om het ondenkbare te trotseren, een mes om de wereld te ontleden, een politieke en esthetische keuze die de eenheid van inhoud en vorm bevestigt. Het is een middel en niet een doel, een toegang tot een universum van ingewikkelde gangen waar je nooit uit zult komen.'
En: 'De getuigenis is een analyse-instrument, maar een goed scherp instrument komt tot op het bot. En als het bot geraakt wordt, is de kunst nooit ver weg.' Net als het oeuvre van Annie Ernaux is Trieste tijger non-fictie, maar inderdaad ook literatuur.
De titel 'trieste tijger' is een verwijzing naar het gedicht van William Blake, Tiger, tiger, waar ook Margaux Fragoso naar verwijst met de titel van haar roman Tijger, tijger uit 2011. Daarin gaat het over de relatie tussen een 51-jarige pedofiel en een meisje van 7. In het gedicht vraagt Blake zich af hoe zowel de tijger als het lam door dezelfde hand geschapen kunnen zijn.
In haar eerste zin stelt Sinno dat een portret van haar verkrachter het interessantst zou zijn. Immers, hoe kan iemand zijn zoals haar stiefvader: een monster? Een kinderverkrachter is een 'untermensch' in de ogen van de samenleving, 'maar als niemand je ziet is het andersom, dan ben je koning'.
Eigenlijk ben je ook een beetje een zielenpoot, vindt ze. Een 'trieste tijger', net als de tijger op het plaatje bij het vers dat is afgedrukt. Wat het misschien nog wel erger maakt voor het slachtoffer. Misbruikt te worden door een tiran is minder erg dan door een loser, schrijft ze ergens. Zoals anderen vóór haar constateert ze dat het kwaad teleurstellend banaal is. Degenen die een grens zijn overgegaan die wij niet zouden overgaan, zouden er iets van kunnen hebben geleerd. Maar ze lijken er niet meer over te weten dan wijzelf.
Wat Neige Sinno duidelijk maakt, is dat het misbruik nog steeds elke minuut van haar leven bepaalt. Ze schrijft over het concept 'er bovenop komen'. Dit, het ondenkbare meemaken en het te boven komen, in de zin van een functioneel, burgerlijk leven leiden, is 'ook iets ten gunste van hem, wat hem vrijpleit van wat hij gedaan heeft. Er is geen overwinning op hem.' Een moedig en indringend boek.
Uit het Frans vertaald door Martine Woudt. Prometheus; 233 pagina's; € 22,99.
Bookarang
Een literaire roman over het verhaal van de auteur, die tussen haar zevende en veertiende seksueel misbruikt werd door haar stiefvader. In 2000 spanden Neige en haar moeder een rechtszaak aan en de man werd veroordeeld tot negen jaar celstraf. Jaren later doet ze verslag van het geweld dat haar is aangedaan, zonder zelfmedelijden, en probeert ze te begrijpen wat er in de geest van de dader gebeurde. Ze gebruikt literaire werken zoals Nabokovs 'Lolita', het werk van Virginia Woolf en van Toni Morrison om haar verkrachter te begrijpen. Het boek is een verkenning van zowel de kracht als de onmacht van literatuur. Aangrijpend en met literair vakmanschap geschreven. Met zwart-witafbeeldingen van brieven en krantenknipsels. Neige Sinno (Vars, 1977) is een Franse romanschrijver en vertaler. ’Trieste tijger’ werd bekroond met een veelvoud aan prijzen: de Prix Femina, de prix littéraire du Monde, de prix Les Inrockuptibles, de Prix Blù Jean- Marc Roberts, de Choix Goncourt de la Suisse, de Prix Goncourt des lycéens, en, in Nederland, de Choix Goncourt des Pays-Bas.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.