Het neusje van de zalm : spreekwoorden & uitdrukkingen over eten & drinken

'De spreekwoorden zijn het zout der taal', zo blijkt hier. Al wie geïnteresseerd is in het Nederlandse taalerfgoed zal met deze fijn geïllustreerde verzameling van doordeweekse en minder bekende uitdrukkingen en gezegden zeker een tijdje zoet zijn. Het neusje van de zalm verzamelt en verklaart spreekwoorden en uitdrukkingen die specifiek met eten en drinken te maken hebben. Wat betekenen bijvoorbeeld 'de hond in de pot vinden', 'Schraalhans is hier keukenmeester', of 'in je knollentuin zijn'? Maria van Donkelaar en Martine van Rooijen lichten toe via parafraseringen, situatievoorbeelden, een gedicht of een combinatie van die technieken. Geen vergezochte, maar levensechte situaties (tussen jongens en meisjes, met familieleden, juffen en meesters) maken de uitleg toegankelijk en tonen aan wat de uitdrukking betekent en in welke context die zoal gebruikt kan worden. Soms verklaren de auteurs ook de ontstaansgeschiedenis van het spreekwoord of wagen ze daar een gokje naar. In het nawoord verneem je dat de spreekwoorden iets zeggen over wat vroeger in deze contreien gegeten en gedronken werd (veel pap, koek etc.) en onder welke omstandigheden het eten werd klaargemaakt, of de ingrediënten duur waren of niet...

Het neusje van de zalm is een leuke, interessante en erg mooie uitgave. Alle opgenomen spreekwoorden en uitdrukkingen staan vooraan in een inhoudstabel met de lemmata die eten en drinken betreffen in het rood gemarkeerd (kan, deksel, appeltje, mosterd, kook, boter...). De uitdrukkingen zijn niet alfabetisch gerangschikt volgens die trefwoorden, maar lijken soms wel (handig!) volgens betekenis gesorteerd te zijn. Zo vinden we 'Dat is een peulenschilletje' naast 'Dat is gesneden koek'. Het Vlaamse publiek moet rekening houden met begrippen als Koninginnedag, vrijmarkt en uitdrukkingen die je niet zo snel in Vlaanderen zal horen, zoals 'kijken of je je laatste oortje hebt versnoept'. Dat is echter een minuscuul puntje van kritiek tegen een boek dat bewijst dat uitdrukkingen en zegswijzen het nog steeds goed kunnen doen, en dat ze op een originele, korte manier ongelofelijk veel zeggen. Het neusje van de zalm prijst zichzelf met de titel dan ook terecht aan, en dat 'voor een appel en een ei'. Knap werk, mooi vormgegeven bovendien, met speels ogende, maar doordachte prenten van Wendy Panders, die terecht de aandacht vragen. [An-Sofie Bessemans]