Ja tarara en andere riteiten : een spitsvondig en vernuftig boek over taal, haar kronkels, haar problemen, haar klieverij, voor dagelijks gebruik en misbruik

De ondertitel van Ja tarara en andere riteiten luidt: een spitsvondig en vernuftig boek over taal, haar kronkels, haar problemen, haar klieverij voor dagelijks gebruik en misbruik. Wat volgt zijn acht hoofdstukken die een lichtvoetig overzicht geven van allerlei taalperikelen, die bij de lezer een grimlachje opleveren. Geert Stadeus, hoofdredacteur van Snoecks en schrijver voor diverse kranten en tijdschriften, toont zich in deze korte stukjes als een scherp observator. Er zijn enerzijds bijzonder humoristische passages, maar anderzijds zijn de stukjes ook voldoende gedocumenteerd, zodat ze een leerrijk geheel vormen. Het levert een leuke collectie taalfraais op, die de lezer alleszins doet reflecteren over zijn taalgebruik, bijvoorbeeld over de oprukkende verengelsing, de neologismen in de Twittertaal en de rol van sociale media, gender-discriminatie in taal enz.
In het eerste hoofdstuk, ‘Misverstanden en liegebeesten’, bestudeert de auteur onze leugentjes, al dan niet om bestwil. Hij filosofeert over onze talige geloofwaardigheid en onze lichaamstaal bij het liegen. De context is soms wel herkenbaar: ‘Wat zeg je als de baby bij het kraambezoek niet zo mooi oogt? ‘Ook moderne broodjeaapverhalen duiken op, onder andere over een remedie tegen luidruchtige bezoekers van het Hof van Cleve van Peter Goossens. Ook zelf uitgevonden nieuwsberichten leiden in netlore hun eigen leventje. Het tweede hoofdstuk is gewijd aan ‘Beetjes en weetjes’. Daarin wordt onder meer uitgelegd hoe de dingen aan hun naam komen binnen de nomenclatuur. Zo werd het woordje ‘hallo’ geïntroduceerd door Willem de Veroveraar die de hertenjacht wilde herorganiseren en een woord nodig had om de jagers en honden bijeen te roepen. Verder worden allerlei clichés uit interviews en journalistieke bijdragen bestudeerd, de vertaalbaarheid van woorden, de eerste woordjes van de allerkleinsten enz. Het verband tussen al die weetjes is soms wat ver te zoeken, maar de humoristische stijl van de auteur werkt enthousiasmerend.
In het hoofdstuk ‘Schimpscheuten en vuilbekkerij’ mag er gevloekt worden. De auteur fulmineert grappig tegen de ‘Nederlandse bond tegen het vloeken.’ In andere hoofdstukken komen ‘Leenwoorden’ aan bod en mag het Pfaffdeutsch de revue passeren, naast talrijke mondegreens, fout verstane regels uit songteksten. In ‘Wereldnieuws en achterklap’ worden onder andere clichés bij popjournalisten en foutieve bijschriften bij persfoto’s gehekeld. In ‘Dienstmededelingen en wervende woorden’ observeert de auteur de reclametaal, negatieve boodschappen van de middenstanders aan hun klanten, indiscrete opmerkingen op wenskaarten en dies meer. De woordspelletjes in dit boek masseren ongetwijfeld je hersenen, om het met Stadeus’ woorden te zeggen. Hij laat de lezer meegenieten van vele taalweetjes. [Hilde Lauwers]