Alles wat er was
Hanna Bervoets
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Pluim, 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BERV |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Pluim, 2021 |
BERV |
Bo Van Houwelingen
2/ei/29 m
Als er in je buurt een koffiebar opent - zo een 'waar crème brûlée een koffiesmaak is en ze 4,50 voor een kartonnen beker met thee vragen' - dan weet je het: gentrificatie is hier. In het openingsverhaal van Een modern verlangen, de verhalenbundel van Hanna Bervoets (37), worden de oorspronkelijke bewoners van een volksbuurt langzaam weggerenoveerd. De 'nieuwelingen' groeten nooit en hebben een ander soort honden. Geen boxers maar labradoodles.
Dure koffie, labradoodles, en ook: likes op je post over je hamster, je DNA checken voor je aan kinderen begint of je in een latex zeemeerminnenstaart wurmen. Het zijn de moderne verlangens die Bervoets in haar verhalen beschrijft. Ze lijken nogal specifiek (hoeveel mensen willen er nu zo'n zeemeerminnenstaart?) maar grijpen keer op keer terug naar een dieper en universeler verlangen, dat van alle tijden is: het verlangen naar controle. Controle over wie je bent, over hoe je je voelt, over je toekomst.
Bervoets verstopt het motief achter een laagje van lullige alledaagsheid, want moderne verlangens leiden natuurlijk tot moderne problemen: trollen op het hamsterforum, prille relaties worden rücksichtslos beëindigd als er geen goede DNA-match is en in zo'n zeemeerminnenstaart kom je hopeloos knel te zitten.
De tobberijtjes van haar personages zijn vaak op het komische af. In 'Kerstmis in de ruimte I' moet de mensheid naar een andere planeet geëvacueerd worden in zogenoemde 'pits', kleine capsules waar slechts vier passagiers in passen. Met wie de veertien maanden durende reis wordt afgelegd moet iedereen zelf uitzoeken. Wat volgt is een vermakelijk verslag van wie met wie gaat en waarom - 'Olivia is inmiddels met Cornelia, Merediths zusje reist met haar vriend en zijn twee broers en haar beste vriendin is een zusje van Dorothea dus daar ga je' - het is een koortsachtig sociaal geharrewar dat doet denken aan de onderhandelingen over wie naast wie zit in de bus tijdens een schoolreisje.
Pijnlijk kerstfeest
We lezen een aantal brieven van een vrouw die aan haar ex probeert uit te leggen waarom ze haar niet heeft uitgekozen als medepassagier. Pijnpunt is een kerstfeest, waarin de cadeautjes onder de boom oneerlijk verdeeld waren: 'wat tijd en geld betrof had ik een stuk meer geïnvesteerd'. De ex riposteert nog: die fles whisky van haar was een hele dure geweest.
Gewone mensen met gewonemensenproblemen - ook al vergaat de wereld. Het komt in eerste instantie nogal banaal over. Maar tijdens het lezen krijg je steevast een unheimlich gevoel, een gevoel dat je vertelt dat er méér aan de hand is. En dat is ook telkens zo. Pas in de laatste regel van het kerstverhaal komt de ware angst aan de oppervlakte.
Hoewel lichte spot in de meeste verhalen de boventoon voert, zijn er ook een paar serieuzere, ontdaan van alle ironie. Prachtig is 'Waar onze moeder vroeger woonde', over het meisje Sally dat dagelijks over de vloer komt bij een gastvrij islamitisch gezin. Ze is altijd welkom, er staat altijd een bord voor haar klaar. En dan doet Sally, op een lome zomerdag, iets gemeens, zomaar, bedwelmd als ze is door de hitte 'of door de onnozele gedachteloosheid die verveling genereert'. Het heeft iets weg van de beroemde strandscène uit De vreemdeling van Camus, waarin Meursault de Arabier doodschiet. De daad, ook die van Sally, heeft grote gevolgen.
Het verhaal 'Het gevoel', over twee vriendinnen die na een noodlottige gebeurtenis uit elkaar groeien, is van hetzelfde kaliber. Geen grappen, niet de dystopische setting of beklemmende medische toestanden die veel andere verhalen tekenen, maar een serieus verhaal over vriendschap, hoe belangrijk het kan zijn, en hoe kwetsbaar. Ook mooi is dat het in zekere zin genderneutraal is. Het is - net als in wel meer verhalen - niet meteen duidelijk of de hoofdpersoon een man of een vrouw is en ook niet of het draait om vriendschap of liefde, of om iets hetero- dan wel homoseksueels. De onnadrukkelijkheid waarmee Bervoets de relaties laat zijn wat ze zijn, is prettig naturel.
Minder overtuigend
Die relaties, de menselijke interactie, dát is uiteindelijk het verbindende thema van Een modern verlangen. De behoefte ernaar, de problemen eromheen en soms de onmogelijkheid ervan. Een thema dat terugkeert in Wat wij zagen, Bervoets' Boekenweekgeschenk dat vanaf vandaag éíndelijk verkrijgbaar is. Het onlineplatform waarvoor hoofdpersonage Kayleigh werkt, draait op menselijke interactie, in extremis. Hoe meer mensen met elkaar in verbinding staan, elkaar bekijken, liken en becommentariëren, hoe beter.
Ondertussen leiden Kayleigh en haar collega's amper een humaan bestaan. Ze maken lange dagen, moeten zich aan onnavolgbare richtlijnen houden en worden op onhaalbare productiviteit gecontroleerd door een streng systeem. Hun taak: beoordelen wat van het platform moet worden verwijderd. Filmpjes van tieners die zichzelf snijden, katten die uit het raam gegooid worden, complottheorieën en erger. Niet gek dat deze 'content moderators' in hun vrije tijd enigszins wanhopig aan elkaar klitten.
Een groot gedeelte van deze novelle draait om wat deze mensen met elkaar doen (dronken worden in een bar) en delen (niet veel, ze praten niet over gevoelens). Een echt gezicht krijgen de karakters niet. Nooit krijg je de indruk dat het écht uitmaakt met wie Kayleigh aan de bar zit; de collega's zijn inwisselbaar. En hoewel dat best een symptoom zou kunnen zijn van de sluipende wijze waarop iedereen bij het platform steeds minder mens wordt, blijft de beschrijving van hun doen en laten gewoon een beetje saai. 'Hiervoor deed Souhaim freelance vertaalwerk, maar de klussen namen af' en meer van dit soort info - het beklijft niet. Zelfs Sigrid, met wie Kayleigh een relatie krijgt, blijft niksig. 'Mijn Sigrid', zegt Kayleigh, maar de lezer voelt het niet.
Net zomin als de karakters spirit aan het verhaal geven, doet het reilen en zeilen bij het illustere platform dat. Je ziet hoe de schrijver alles met elkaar heeft willen verbinden: het fascinerende maar extreme werk, doordrenkt van leed en haat, wat dat met iemand doet, welke impact het op je wereldbeeld heeft, hoe het je relaties beïnvloedt - het zit er allemaal in maar vormt een minder overtuigend geheel dan de veertien losse verhalen in Bervoets' bundel doen.
Maria Vlaar
2/ei/22 m
Wat te beginnen als je geliefde een zeemeermin wil worden? In Een modern verlangen, na zeven romans de eerste verhalenbundel van Hanna Bervoets, gaat een romance tussen twee mannen ten onder aan de wens van de een - die met de smalle heupen - om een vissenstaart van latex aan te trekken en met gelijkgezinde beoefenaars van 'mermaiding' in een speciaal afgehuurd bassin romantisch te zwemmen. Het is een typisch voorbeeld van het soort 'modern verlangen' dat Hanna Bervoets schetst in deze veertien verhalen, die in de afgelopen jaren zijn ontstaan als scheuten aan haar succesvolle romans. Zo schrijft ze over een groepje cavialiefhebbers, die elkaar net als de zeemeerminnen online vinden, en niet alleen schattige caviafoto's posten maar elkaar ook opstoken en bekritiseren. Een van de deelnemers zit ook op het konijnenforum! Een trol!
In het titelverhaal wordt het moderne verlangen vertolkt door een echtpaar dat een perfecte baby zonder genetische gebreken wenst, in een ander verhaal door een pedofiel die toegelaten wil worden op een forum voor gelijkgestemden.
Bervoets' korte verhalen spelen zich grotendeels af in de virtuele wereld, die overloopt in de net zo absurdistische werkelijkheid. Ze neemt in 'Het gevoel' liefdevol maar scherp de moderne verlangens van de queer gemeenschap op de hak, waar in een spinnenweb van onderlinge relaties iedereen elkaar online in de gaten houdt: 'Ik weet dat je toch bent gaan wandelen met Simone, die zaterdag dat je eigenlijk met mij had afgesproken.' De affectie is verdeeld over zoveel mensen en de scheidslijn tussen liefde en vriendschap zo onduidelijk, dat een diepgaande duurzame relatie in de echte wereld er niet in zit. Of is die sowieso ouderwets? Bervoets geeft er zoals vaker een humoristische draai aan: uiteindelijk gaat de liefde voor een hond voor.
In het verhaal 'Waar onze moeder vroeger woonde', over het koekoeksjong Sally dat uit een onveilig nest komt en zich ingraaft bij de familie van Rachida en haar zes kinderen, haakt Bervoets aan bij de sfeer van haar verfilmde roman Lieve Céline (2011).
Kartonnen doos
Bervoets schrijft toegankelijk proza en toont zich een lenige denker die speelt met perspectieven en spannende wendingen. Ze heeft een innemend zwak voor mensen die het niet getroffen hebben in de huidige op prestaties en prestige gerichte samenleving. Het liefst zouden haar personages schuilen voor de werkelijkheid, zich diep verstoppen in een virtuele schijnwereld, of gewoon in een kartonnen doos - over de therapeutische werking van de kartonnen doos gaat het verhaal 'De doos', een must read voor therapeuten.
In het aangrijpende verhaal 'Ganzen' krijgt ieder kind een 'prognosekaart' die iemands ziektegeschiedenis voorspelt en daarmee diens levenslot bepaalt; een onheilspellend toekomstvisioen. Zo komt er nóg een belangstelling van Bervoets bij in deze bundel: ziekte, waar ze in de roman Welkom in het rijk der zieken (2019) zo mooi over schreef. In het indringende driedelige verhaal 'Kerstmis in de ruimte' kijkt ze tegelijk de toekomst en het verleden in. Aids, begonnen als mysterieuze homoziekte, gooit de lijders eraan 'het rijk der zieken' in. Bervoets is schatplichtig aan de schrijver Frans Kellendonk (1951-1990) die aan Aids stierf toen niemand dat nog weten mocht. Ze hield in 2020 een Kellendonklezing met de titel 'Bovendien zijn lesbiennes gewoon onaardig over de homo-gemeenschap'. 'Kerstmis in de ruimte' is het hoogtepunt van de bundel en schetst een apocalyptisch toekomstvisioen. De wereld wordt onleefbaar en de mensheid, althans het gezonde deel, wordt in capsules met telkens vier mensen naar een andere planeet geëvacueerd, de nieuwe wereld in. Er zijn akelig scherpe parallellen te zien met de coronapandemie waarin we ons afvragen welke categorie de beste vaccins krijgt, in welk land voldoende zuurstoftanks zijn, wie buiten de boot valt, en welke pechvogel liever in complottheorieën gelooft. Bervoets roert precies de huidige problematiek aan. Alleen wie weinig pech en voldoende sociale vaardigheden heeft, overleeft in de maatschappij van nu.
Pluim, 240 blz., 21,99 € (e-boek 12,99 €).
Bo Van Houwelingen
2/ei/29 m
Als er in je buurt een koffiebar opent - zo een 'waar crème brûlée een koffiesmaak is en ze 4,50 voor een kartonnen beker met thee vragen' - dan weet je het: gentrificatie is hier. In het openingsverhaal van Een modern verlangen, de verhalenbundel van Hanna Bervoets (1984), worden de oorspronkelijke bewoners van een volksbuurt langzaam weggerenoveerd. De 'nieuwelingen' groeten nooit en hebben een ander soort honden. Geen boxers maar labradoodles.
Dure koffie, labradoodles en ook: likes op je post over je hamster, je dna checken voor je aan kinderen begint of je in een latex zeemeerminnenstaart wurmen. Het zijn de moderne verlangens die Bervoets in haar verhalen beschrijft. Ze lijken nogal specifiek (hoeveel mensen willen er nou zo'n zeemeerminnenstaart?), maar grijpen keer op keer terug naar een dieper en universeler verlangen, dat van alle tijden is: het verlangen naar controle. Controle over wie je bent, over hoe je je voelt, over je toekomst. Bervoets verstopt het motief achter een laagje van lullige alledaagsheid, want moderne verlangens leiden natuurlijk tot moderne problemen: trollen belagen het hamsterforum, prille relaties worden rucksichtslos beëindigd als er geen goede dna-match is en in zo'n zeemeerminnenstaart kom je hopeloos knel te zitten.
De tobberijtjes van haar personages zijn vaak op het komische af. In 'Kerstmis in de ruimte I' moet de mensheid naar een andere planeet worden geëvacueerd in zogeheten 'pits', kleine capsules waarin slechts vier passagiers passen. Met wie de veertien maanden durende reis wordt afgelegd moet iedereen zelf uitzoeken. Wat volgt, is een vermakelijk verslag van wie met wie gaat en waarom - 'Olivia is inmiddels met Cornelia, Merediths zusje reist met haar vriend en zijn twee broers en haar beste vriendin is een zusje van Dorothea dus daar ga je' - het is een koortsachtig sociaal geharrewar dat doet denken aan de onderhandelingen over wie naast wie zit in de bus tijdens schoolreisje. We lezen een aantal brieven van een vrouw die aan haar ex probeert uit te leggen waarom ze haar niet heeft uitgekozen als medepassagier. Pijnpunt is een kerstfeest waarbij de cadeautjes onder de boom oneerlijk verdeeld waren: 'Wat tijd en geld betrof had ik een stuk meer geïnvesteerd.' De ex riposteert nog: die fles whisky van haar was een heel dure geweest.
Gewone mensen met gewonemensenproblemen - ook al vergaat de wereld. Het komt in eerste instantie nogal banaal over. Maar tijdens het lezen krijg je steevast een unheimisch gevoel, een gevoel dat je vertelt dat er méér aan de hand is. En dat is telkens ook zo. Pas in de laatste regel van het kerstverhaal komt de ware angst aan de oppervlakte.
Hoewel lichte spot in de meeste verhalen de boventoon voert, zijn er ook een paar serieuzere, ontdaan van alle ironie. Prachtig is 'Waar onze moeder vroeger woonde', over het meisje Sally dat dagelijks over de vloer komt bij een gastvrij islamitisch gezin. Ze is altijd welkom, er staat altijd een bord voor haar klaar. En dan doet Sally, op een lome zomerdag, iets gemeens, zomaar, bedwelmd als ze is door de hitte 'of door de onnozele gedachteloosheid die verveling genereert'. Het heeft iets weg van de beroemde strandscène uit De vreemdeling van Camus, waarin Meursault de Arabier doodschiet. De daad, ook die van Sally, heeft grote gevolgen.
Het verhaal 'Het gevoel', over twee vriendinnen die na een noodlottige gebeurtenis uit elkaar groeien, is van hetzelfde kaliber. Geen grappen, niet de dystopische setting of beklemmende medische toestanden die veel andere verhalen tekenen, maar een serieus verhaal over vriendschap, hoe belangrijk die kan zijn, en hoe kwetsbaar. Ook mooi is dat het in zekere zin genderneutraal is. Het is - net als in wel meer verhalen - niet meteen duidelijk of de hoofdpersoon een man of een vrouw is en ook niet of het draait om vriendschap of liefde, of om iets hetero- dan wel homoseksueels. De onnadrukkelijkheid waarmee Bervoets relaties laat zijn wat ze zijn, is prettig naturel.
Die relaties, de menselijke interactie, dát is uiteindelijk het verbindende thema van Een modern verlangen. De behoefte eraan, de problemen eromheen en soms de onmogelijkheid ervan. Een thema dat terugkeert in Wat wij zagen, Bervoets' Boekenweekgeschenk, dat vanaf vandaag éíndelijk verkrijgbaar is. Het onlineplatform waarvoor hoofdpersonage Kayleigh werkt, draait op menselijke interactie, in extremis. Hoe meer mensen met elkaar in verbinding staan, elkaar bekijken, liken en becommentariëren, hoe beter.
Ondertussen leiden Kayleigh en haar collega's amper een humaan bestaan. Ze maken lange dagen, moeten zich aan onnavolgbare richtlijnen houden en worden op onhaalbare productiviteit gecontroleerd door een streng systeem. Hun taak: beoordelen wat van het platform moet worden verwijderd. Filmpjes van tieners die zichzelf snijden, katten die uit het raam worden gegooid, complottheorieën en erger. Niet gek dat deze 'content moderators' in hun vrije tijd enigszins wanhopig aan elkaar klitten.
Een groot gedeelte van deze novelle draait om wat deze mensen met elkaar doen (dronken worden in een bar) en delen (niet veel, ze praten niet over gevoelens). Een echt gezicht krijgen de personages niet. Nooit krijg je de indruk dat het écht uitmaakt met wie Kayleigh aan de bar zit; de collega's zijn inwisselbaar. En hoewel dat best een symptoom zou kunnen zijn van de sluipende wijze waarop iedereen bij het platform steeds minder mens wordt, blijft de beschrijving van hun doen en laten gewoon een beetje saai. 'Hiervoor deed Souhaim freelance vertaalwerk, maar de klussen namen af' en meer van dit soort info - het beklijft niet. Zelfs Sigrid, met wie Kayleigh een relatie krijgt, blijft niksig. 'Mijn Sigrid', zegt Kayleigh, maar de lezer voelt het niet.
Net zomin als de karakters spirit aan het verhaal geven, doet het reilen en zeilen bij het illustere platform dat. Je ziet hoe de schrijver alles met elkaar heeft willen verbinden: het fascinerende maar extreme werk, doordrenkt van leed en haat, wat dat met iemand doet, welke impact het op je wereldbeeld heeft, hoe het je relaties beïnvloedt - het zit er allemaal in, maar vormt een minder overtuigend geheel dan de veertien losse verhalen in Bervoets' bundel doen.
Een modern verlangen, Hanna Bervoets, fictie, ****, Pluim; 240 pagina's; € 21,99.
Wat wij zagen, Hanna Bervoets, fictie, ***, CPNB; 96 pagina's; gratis bij besteding van ten minste € 15 aan Nederlandstalige boeken.
Boekenweekgeschenk
Het Boekenweekgeschenk van Hanna Bervoets zou al in maart verschijnen, maar door corona werd de publicatie uitgesteld.
Bart Van der Straeten
i /un/08 j
*****
Bám! Is dat even een binnenkomer, zeg. Een duizelingwekkende rit door een woonwijk waarin de auteur je als een puppet master bij de hand neemt en je in de – meestal niet bijzonder fraaie – gedachten van de bewoners laat delen. Het verhaal heet ‘Een koffiebar met een Duitse naam’, de auteur is Hanna Bervoets, en het is het eerste van de veertien verhalen in haar nieuwe bundel ‘Een modern verlangen’. De setting: een wijk in een Nederlandse stad, waar de jongste decennia de samenstelling van de bevolking erg is veranderd. Jonge paartjes, oude oorspronkelijke bewoners, nieuwkomers uit Oost-Europa en van andere continenten, huisvrouwen en freelancers: ze delen eenzelfde buurt, maar echt kennen doen ze elkaar niet. Wanneer de baby van een Pools koppel verdwijnt, schieten de roddels, de gedachten en de geruchten als Japanse duizendknoop omhoog (verdelgen, die handel!). Elke bewoner vormt zo zijn eigen theorie, voedt het wantrouwen dat hij of zij al had voor die onbekende buur, tot het zo goed als vaststaat dat hij of zij er wel iets mee te maken moet hebben. En de uitkomst, die ik hier niet wil verklappen, is even onverwacht als hallucinant. Een heksentoer is het, dit verhaal, één van de spannendste dingen die ik in lange tijd heb gelezen, een bloedstollende doorsnede van de
ANP
samenleving vandaag, waarin we allemaal hunkeren naar communicatie en contact, maar waarin we nog liever in onze bubbel blijven zitten en onze angsten op onze naaste projecteren. Herkenbaar, deze mensen en deze wereld, en vooral zo vaardig opgeschreven dat het lijkt alsof je een whodunit leest, terwijl de auteur prikt waar het pijn doet en je een beeld van een samenleving in je gezicht gooit die je dacht al te kennen – maar dus niet. Het titelverhaal van de bundel gaat over een stel dat naar de dokter moet om er de resultaten te horen van iets wat op een NIP-test lijkt. Er is de bijna hysterische angst van de aanstaande moeder (haar zus heeft
een gehandicapt kindje ter wereld gebracht), de rustige gelatenheid van de vader, er zijn de verwijten van de ene aan de andere – ‘Het komt van jouw kant!’ En bovenal is er de koele, door medische protocollen tot absolute neutraliteit gedwongen stem van de arts, getraind in niemand voor het hoofd stoten, maar daardoor ook gedwongen in een keurslijf: de dokter kan en mag geen troost bieden aan de behoeftige patiënt. Als er iets is waar de personages in alle verhalen in deze bundel behoefte aan hebben, dan is het wel troost. Ze proberen er het beste van te maken met en voor elkaar, ze maken daarom afspraken en regels. Er bestaan protocollen, maar in bijna alle verhalen blijkt dat die niet tot een harmonieus samenleven leiden. ‘Oordelen, niet veroordelen’ is het devies van de beheerders van een online caviaforum in het verhaal ‘Eén van ons’. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan, en ook over de grens tussen beide valt er eindeloos te kibbelen. Dat laatste gebeurt net iets te vaak in de verhalen van ‘Een modern verlangen’. Zo hard als de opener binnenkwam, zo onaf lijken veel andere verhalen, zijn het probeersels, onevenwichtige penoefeningen van wisselende kwaliteit. De lichte uitvergroting, het zachte absurdisme en de heldere blik op de wereld van vandaag maken Bervoets’ universum wel altijd boeiend. Maar de vakkundigheid die ze in haar romans tentoonspreidde, vind je alleen in het eerste verhaal terug. Dat is meteen wel van het beste dat je dit jaar in het Nederlands zult lezen. Een instant classic, I kid you not.
Renate Beulen
In deze verhalenbundel presenteert Hanna Bervoets 14 verhalen over menselijke relaties in diverse situaties in een tijd die de lezer zal herkennen of zich een goede voorstelling van kan maken. De schrijfstijl die Bervoets hanteert en de sfeer die zij weet op te roepen in haar romans zijn ook aanwezig in haar verhalen. Soms enigszins mysterieus, dan weer verrassend door een plotselinge wending of een onvoorziene afloop. De rode draad in deze bundel is de communicatie tussen mensen en hoe moeilijk het vaak is en blijft om de ander(en) te begrijpen en te kunnen doorgronden. De lezer zal zichzelf en de mensen in zijn eigen omgeving regelmatig herkennen en daarmee nodigt Bervoets dan ook uit tot enige zelfreflectie. Boeiende verhalen met verrassende wendingen die vragen om reflectie. Geheel in de stijl van haar romans. Hanna Bervoets (1984) schreef zeven romans. Enkele van de verhalen uit deze bundel zijn eerder elders verschenen. Bervoets schreef in 2021 het Boekenweekgeschenk ‘Wat wij zagen’. Winnaar J.M.A. Biesheuvelprijs 2022.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.