De sneeuwkoningin
Michael Cunningham
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Prometheus, 2023 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : CUNN |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2023 |
VOLWASSENEN : ROMANS : CUNN |
Marnix Verplancke
em/ov/18 n
Het leven zal nooit meer zijn als voorheen, zeiden we tijdens de coronacrisis, maar zodra de ziekenhuisopnames gestopt waren en de herinneringen aan de doden vervaagd, bleken we verbazend snel met de sleur van het bestaan te willen doorgaan. In Dag zoomt Michael Cunningham, bekend van het succesvolle en verfilmde De uren (The Hours), in op het moment dat dit vervagen nog niet begonnen was.
Centraal staan de leden van het gezin van Isabel en Daniel, die in een krappe New Yorkse flat wonen. Wanneer het boek begint, op 5 april 2019, leidt zij de beeldredactie van een tijdschrift en is hij een singer-songwriter die aan een comeback werkt. Ze hebben twee kinderen, Nathan van 10 en Violet van 5. En er is Robbie, Isabels broer, die een zolderkamer betrekt. Hij is verlaten door Oliver, heeft in feite al een decennium een oogje op Daniel, en is uit eenzaamheid een fictieve Instagram-pagina begonnen, van ene Wolfe, die voor zieke kinderen zorgt en samenwoont met de zwarte Lyla.
Wolfe post foto's van huizen op het platteland rond New York waar Isabel graag zou wonen. Maar jammer genoeg blijkt Isabel in de realiteit niet genoeg geld te hebben om zo'n droomhuis buiten de stad te kopen, en dus moet Robbie in zijn zolderkamer wijken voor Nathan, die nu nog bij zijn zusje slaapt, maar een eigen kamer nodig heeft.
In het tweede deel zijn we een jaar verder. Daniel en Isabel leven steeds meer op elkaars lip terwijl ze door corona thuiswerken, Robbie zit vast op IJsland omdat hij na een vakantie niet meer terug mag naar Amerika, en de kinderen proberen verwoed om de ziekte buitenshuis te houden - wat niet lukt. In het derde deel van Dag, opnieuw een jaar later, blijkt dat een van de personages gestorven is aan corona.
Kort gezegd gaat Dag over de wijze waarop de wereld ingrijpt in het bestaan van individuen. Isabel merkt dat het blad waarvoor ze werkt door het internet ten dode opgeschreven is. Daniel had ooit een plaat die niet verkocht en maakt zichzelf wijs dat hij toch populair kan worden, en dan zijn er Violet en Nathan. Violet is niet langer een kind dat bevestiging zoekt, en Nathan toont dat Hansje, toen hij het bos uitkwam nadat hij de heks in de oven had geschoven, een andere jongen was dan degene die het bos binnenging.
Postcorona-Amerika is een ander land dan voor corona, aldus Cunningham, alsof het virus het land een heuse Vietnam-oplawaai heeft bezorgd. Alleen doet hij dat wat gladjes. Dag lijkt te veel op een Hollywood-vehikel, waarmee we niet willen zeggen dat er in Hollywood geen beklijvende films gemaakt worden. Met de boodschap dat niets nog hetzelfde zal zijn na de dood van een personage, doet Dag immers denken aan The Deer Hunter, een van de beste Vietnam-films ooit. Alleen eindigt die film met een immens sterke scène waarin de rouwenden 'God bless America' zingen, terwijl Cunninghams roman uitrafelt als een oude zoom.
Hans Bouman
ru/eb/24 f
In medisch opzicht mag het op de terugtocht zijn (of in elk geval lijken), in de literatuur begint het covidvirus steeds nadrukkelijker zijn sporen te trekken. Engelstalige auteurs als Ali Smith (Companion Piece), Louise Erdrich (The Sentence), Claire Pollard (Delphi), Sarah Moss (The Fell) en Sarah Hall (Burntcoat) lieten zich de afgelopen jaren inspireren tot uiteenlopende romans, die alle hun inspiratiebron vonden in de coronapandemie en de gevolgen daarvan.
Bij dat gezelschap voegt zich nu Michael Cunningham, ook weer op een geheel eigen manier. Hij kiest ervoor woorden als 'covid', 'corona', 'virus' en 'lockdown' zorgvuldig te vermijden (zelfs het woord 'ziekte' valt slechts driemaal). Maar ook ongenoemd is covid in dit boek nadrukkelijk aanwezig en heeft het ingrijpende gevolgen.
Cunningham is vooral bekend geworden met zijn schitterende, vierde roman The Hours (1998), indrukwekkend verfilmd met Meryl Streep, Julianne Moore en Nicole Kidman in de hoofdrollen. Boek en film hebben de structuur die Cunningham aan het hart lijkt gebakken en die weleens met een knipoog de 'heilige drie-eenheid' is genoemd. De schrijver kan bij uitstek overweg met een verhaal dat in drie eenheden wordt verteld: of het nu vanuit drie personages is, of in drie episoden (of beide).
In een meer recente roman als Bij het vallen van de avond (By Nightfall) leek Cunningham afstand te willen nemen van deze structuur, maar in zijn achtste roman Dag (Day) is hij weer volop - en met succes - terug. Het boek beschrijft de gebeurtenissen op drie dagen: de ochtend van 5 april 2019, de middag van 5 april 2020 en de avond van 5 april 2021. Oftewel: tijdens de aanloop naar, het hoogtepunt van en de nasleep van de pandemie.
Plaats van handeling is, op een belangrijke uitzondering na, steeds Brooklyn, New York. Cunninghams personages zijn als vanouds wit, werkzaam in de meer creatieve sectoren van de maatschappij; ze maken deel uit van de goedopgeleide middenklasse, maar voelen zich niet noodzakelijkerwijs aangetrokken tot de mores van middle America.
Dan Byrne (in de vertaling om onduidelijke redenen steeds voluit 'Daniel' genoemd) is een voormalige rockmusicus die al lang over zijn nooit buitengewoon hoge hoogtepunt heen is, en thans als huisman fungeert, al droomt hij van een comeback. Zijn vrouw Isabel Walker werkt als fotoredacteur bij een tijdschrift dat voortdurend in zijn bestaan wordt bedreigd. Ze hebben twee kinderen, Nathan en Violet, die aan het begin van het boek respectievelijk 10 en 5 jaar oud zijn.
Het gezin woont in een klein rijtjeshuis, waarvan ze de zolderverdieping verhuren aan Isabels homoseksuele broer Robbie, die van zijn onderwijzerssalaris moeilijk een eigen woning in New York kan betalen. Helaas wil het geval dat Nathan en Violet een beetje te groot worden om nog samen op een kamer te slapen, dus wordt Robbie zo vriendelijk als maar mogelijk is gevraagd uit te zien naar alternatieve woonruimte.
Extra complicatie is dat Dan en Isabel een stagnerend huwelijk hebben, maar dat ze allebei gek zijn op Robbie. Bij Dan lijkt zelfs sprake van een zekere verliefdheid. Ook de kinderen kunnen het uitstekend met Robbie vinden. Natuurlijk kan een glorieuze muzikale comeback van Dan nieuwe perspectieven bieden, maar zit de wereld te wachten op de creatieve oprispingen van een veertiger die er al lang niet meer uitziet als 'een serafijn van Botticelli', zoals vroeger?
Een van Michael Cunninghams grootste kwaliteiten als schrijver is zijn stilistische finesse. Al vanaf de eerste zinnen van het boek, waarin hij de East River in het vroege ochtendlicht beschrijft, realiseer je je dat hier een meester aan het werk is. Cunningham maakt het matte huwelijk en de stroeve gezinssituatie schrijnend voelbaar, bijna meer tussen de regels door dan via het woordelijk benoemen van de situatie.
De leegte die de hoofdpersonen van deze roman voelen, wordt mooi verbeeld door het fictieve Instagrampersonage Wolfe, dat Violet en Robbie hebben geschapen. Wolfe is een sportief ogende, ongrijpbare dertiger die een interessant en onbekommerd leven leidt, 3.407 volgers heeft en grossiert in likes op al zijn doen en laten. Op hem projecteren Violet en Robbie hun dromen.
Genoemde coronapandemie fungeert in deze roman bijna ongemerkt als een drukmiddel. Eerst is er de dreiging, dan de heftigheid van het isolement, vervolgens de onzekerheid van de afwikkeling, die telkens worden weerspiegeld in de gebeurtenissen. Corona is zeker niet het onderwerp van dit boek, maar wel een heel krachtig aanwezig motief.
Dag is een roman over de onmacht van een groep gedesillusioneerde personages om aan hun bestaan te ontsnappen. Dat wordt nog eens benadrukt door het 'tuinman en de dood'-motief in het middendeel, waarbij IJsland de rol van Isfahan krijgt.
Maar Cunningham laat de lezer niet achter met louter teleurstelling en desillusie. In het derde deel van de roman lijkt ruimte te gloren voor nieuwe perspectieven, onder meer belichaamd door de kinderen en door de secundaire personages Garth en Chess. Hun aanvankelijk puur zakelijke relatie (Garth is Chess' spermadonor) krijgt gaandeweg onverwachte emotionele diepgang. Ook veelzeggend: de fictieve Wolfe wordt afgedankt. 'Dit is het laatste, ik zet er een punt achter', laat Isabel de fictieve instagrammer in zijn laatste post zeggen. 'Het is het einde van Het Een en het begin van Het Ander.'
Uit het Engels vertaald door Lucie van Rooijen en Inger Limburg. Prometheus; 272 pagina's; € 23,99.
(ye)
em/ov/28 n
**1/2
Met zijn derde roman 'The Hours', waarvoor hij de Pulitzerprijs kreeg, bereikte de Amerikaan Michael Cunningham zo'n beetje de sterrenstatus. Het boek werd verfilmd met, zoals dat dan heet, een sterrencast. In een web van verhaallijnen portretteerde Cunningham zoiets als de Amerikaanse (witte, grootsteedse) ziel. Dat web blijkt, ondanks de aanwezigheid van smartphones, Instagram en discussies over wokeness, niet wezenlijk veranderd in zijn nieuwe roman 'Dag'. 'Dag' lezen voelt als een nostalgische onderneming, ergens tussen thuiskomen en overdoen in. Ook de constructie doet vertrouwd aan. Cunningham maakt grote sprongen in de tijd. Dit keer beschrijft hij een ochtend, middag en avond van de 5de april in drie opeenvolgende jaren: 2019, 2020, 2021. Gedurende die drie dagdelen zijn we getuige van wat diverse, met elkaar verweven, personages doen en denken, wat ze vrezen en waarnaar ze verlangen. Isabel droomt van een ander leven, haar man Daniel droomt van een comeback als popster, haar broer Robbie laat zijn alter ego op Instagram dingen doen die hem zelf niet lukken. Het kabbelt allemaal maar wat door, tot het 2020 wordt en corona zijn intrede doet. Ons leven wordt niet door onze plannen maar door toeval en omstandigheden bepaald, lijkt Cunninghams boodschap. Dat is toch een onsje te weinig.
Roderik Six
em/ov/08 n
Michael Cunningham gaat in enkele opeenvolgende jaren op huisbezoek bij een gezin en komt thuis met een keurige tranche de vie.
Robbie, die een zolderkamer huurt bij zijn zus Isabel in Brooklyn, moet het huis uit. Het dak lekt er, het gasfornuis zou de brandinspectie doen fronsen en elke morgen wordt hij geacht om beneden babysit te spelen. Dat doet hij met plezier: hij is dol op Isabels kinderen Nathan en Violet. En stiekem heeft hij een oogje op haar man Daniel, een muzikant die ooit wat roem bijeensprokkelde maar nu zijn tijd verlummelt met dromen van een comeback. Robbie houdt van het gezin. Maar Nathan wordt groter en weigert nog langer een kamer te delen met zijn betweterige zusje. Dus moet Robbie op huizenjacht, niet vanzelfsprekend in New York, zeker niet met een schamel lerarenloon.
Haast is er niet bij. Isabel voelt zich schuldig dat ze haar broer buiten zet. Op dit moment, de ochtend van 5 april 2019, staart ze na een slapeloze nacht uit het raam. Ze ziet hoe de schoenmaker aan de overkant zijn winkel opent, volgt een jogger op zijn morgenloopje, spot een uil in een boom. Haar insomnia lijkt geen reden te hebben. Haar liefde voor Daniel is een beetje tanend, maar zo gaat dat toch als je eenmaal kinderen hebt. En Robbie heeft een zetje nodig: na zijn stukgelopen relatie met Olivier moet hij weer in het zadel, weer daten, weer zijn eigen stekje bewonen, toch?
De dag kabbelt verder. We zijn getuige van huiselijke liefde, horen het gekibbel van kinderen, kijken mee in de piekerhoofden. Gewone momenten van gewone mensen. Michael Cunningham, vooral bekend als auteur van het verfilmde The Hours, weet hoe dat moet. Hij focust op kleine drama’s, op ons fragiele bestaan, op onze pogingen om de eenzaamheid te verdelgen.
En net wanneer Dag wat saai dreigt te worden, maakt hij een tijdsprong, van een jaar. Plots is het namiddag, zijn we in volle corona en moet elk gezinslid op zoek naar een nieuwe rol. Daniel is met zijn troostrijke muziek een hit op het internet, Robbie zit vast in een blokhut in IJsland en Isabel loopt de muren op. Buiten waart de dood rond, binnen heerst paranoia en onder de stolp komen de verhoudingen onder druk te staan.
Net als bij de schoolopstellen die Robbie verbetert, heb je bij Dag de neiging om regelmatig ‘flink’ in de kantlijn te schrijven. Keurig werk, zij het soms wat gezapig, maar in elk hoofdstuk vind je wel een zin die indruk maakt. Deze bijvoorbeeld: ‘Het is een kerklied gezongen door meisjes met kaarsen in papieren bekers, het is de kreet van het konijn toen je vader zijn keel doorsneed, het zijn de gefluisterde woorden van je vrouw tijdens een droom die niet over jou gaat.’ Het zijn zulke regels die Dag boven de middelmaat uit tillen.
***
Prometheus (oorspronkelijke titel: Day), 288 blz., € 23,99.
Bookarang
Een roman over familie, liefde en verlies. Het verhaal volgt een familie in Brooklyn over drie jaren. In 2019 balanceert het huwelijk van Daniel en Isabel op het randje. Hun relatie wordt in evenwicht gehouden door Isabels broer Robbie, die op zolder woont en zich na veel mislukte relaties verliest in zijn online alter ego. In 2020, tijdens de lockdown, lopen de spanningen in het huis op. Kinderen Violet en Nathan lijden onder de verslechterde relatie van hun ouders en Robbie is gestrand in een IJslandse blokhut. In 2021, na de lockdown, moet de familie de nieuwe realiteit onder ogen zien en bepalen hoe ze verder gaan. Vaardig en eigentijds geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Michael Cunningham (1969) is een bekende Amerikaanse auteur. Hij schreef meerdere boeken. Voor zijn boek 'De uren’ ontving hij de Pulitzerprijs en de pen/Faulkner Award. Het boek werd verfilmd met o.a. Meryl Streep en Nicole Kidman in de hoofdrollen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.