De Rotters Club : roman

Jonathan Coe brak door met de bijzonder grappige politieke satire Het moordende testament, waarin hij zich vrolijk kwaad maakte over de jaren '80, de Thatcher-era. In De Rotters Club vormt opnieuw een decennium en de bijbehorende visies een belangrijk ingrediënt. Ditmaal zijn dat de jaren '70.

Geen computers, geen gsm, geen werk... Het lijkt wel een rustig decennium, maar dat is het niet als je puber bent in het kleinsteedse Birmingham. Ben Trotter en zijn schoolvrienden moeten alles nog voor de eerste keer meemaken en Coe tekent hun Bildung liefdevol, uitvoerig en niet zonder melancholie. Hij is dan ook van Birmingham en samen met ongetwijfeld nogal wat persoonlijke herinneringen laat hij deze stad ook een prominente rol spelen. Uit de dankbetuiging blijkt dat hij heel wat research gedaan heeft; hij overstijgt wel de couleur locale ten voordele van een waardige 'kleine' geschiedenis van de gewone mensen.

Zo is een van de zwaartepunten van het boek, de climax van het eerste deel, de moordende IRA-bomaanslag op een pub, die rechtstreeks ingrijpt op het leven van de Trotters. (De Rotters Club, ook de naam van een elpee van de groep Hatfield and the North, zijn Ben en zijn zusje Lois, op school Bent en Lowest Rotter genoemd -- wat respectievelijk iets als 'kromme' en 'laagste' 'proleet' betekent). Want dit is ook een tijd waarin het sociaal klassebewustzijn in Engeland nog sterk aanwezig is, waarbij de lagere klassen, de arbeiders, zich voortdurend roeren in verlammende stakingen, en de middle class in een lastige centrumpositie zit. Coe zegt ergens in een interview dat deze periode getypeerd werd door het overal tussenin vallen, hij noemt dit de "adolescentenjaren van de twintigste eeuw".

Dat alles, maar ook stukken popgeschiedenis, politiek en Birminghamse en Britse faits-divers worden hier via meerdere verhaalperspectieven en chronologieën, fragmenten uit de schoolkrant, dagboeken en redevoeringen vermengd tot een humoristische nostalgische en gevoelige zedenstudie van een generatie, en dat door de ogen van scholieren wier school een microkosmos en spiegel vormt van deze bizarre jaren. Verhaaltechnisch is het enkel vreemd dat de auteur een summier kaderverhaal nodig dacht te hebben; misschien is dat ook zo voor het vervolg, dat de draad zal opnemen aan het eind van de jaren '90. Stilistisch zal deze roman vooral bijblijven door zijn Joyceaanse laatste zin, die een veertigtal pagina's telt, het hele laatste hoofdstuk omvat en de volledige thematiek en gevoelens van Ben letterlijk naar een hoogtepunt brengt. [Wilfried Poelmans]