Het verhaal van een Duitser 1914-1933
Sebastian Haffner
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Roularta, 2002 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DUITSLAND 947 HITLER |
31/12/2002
Ook wie de belangrijkste Hitlerbiografieën heeft gelezen, van Alan Bullock en Hans Bernd Gisevius tot en met Joachim Fest en Ian Kershaw, doet er goed aan kennis te nemen van Sebastian Haffners Kanttekeningen bij Hitler. Deze in 1978 verschenen Anmerkungen zu Hitler zijn bondig en direct, en helpen de lezer meer lijn te brengen in de karrenvrachten feiten, ontledingen en beoordelingen die de biografen over hem hebben uitgestort. Bovendien had Haffner (pseudoniem voor Raimund Pretzel, 1907-1999) een verhelderende kijk op de Duitse dictator.
Enkele van Haffners bemerkingen zijn even eenvoudig als pertinent. Adolf Hitler zette zijn eerste schreden in de politiek in een door de nederlaag van 1918 vernederd en ontwricht Duitsland. Haffner constateert dat vele Duitsers Hitlers "waanidee" deelden volgens dewelke de soldaten- en matrozenrevolte van november 1918 de oorzaak was van de nederlaag. Het was natuurlijk andersom. Hij ontzegt de dictator niet de eigenschappen van organisatie en politiek, sociaal en militair doorzicht (de overwinning van 1940 op Frankrijk schrijft hij bv. in grote mate toe aan Hitlers begrip voor de moderne, gemechaniseerde oorlogvoering). Desalniettemin vergelijkt Haffner Hitler eerder met een gier met een neus voor dood en ontbinding dan met een ver ziende, zegevierende adelaar. Inderdaad, hij behaalde zijn overwinningen altijd op zwakke tegenstanders. Zo was de Weimarrepubliek al dodelijk verwond door de conservatieven met heimwee naar het keizerrijk, die aanstuurden op een autoritair regime. Weerloze slachtoffers waren zeker de Duitse joden, juist omdat ze zo geassimileerd waren. Hitlers antisemitisme was, aldus Haffner, niet typisch Duits. Hij had het in zijn jonge jaren opgedaan te Wenen, waar de meer moorddadige Oost-Europese en Balkanvarianten van de antisemitisme welig tierden. Bovendien waren niet alleen Hitlers binnenlandse vijanden zwak en onhandig, ook de buitenlandse tegenstanders, m.n. Frankrijk en Engeland, reageerden karakterloos en onbekwaam. De Duitsers herwonnen hun trots. Hitlers politie werd gevreesd, maar bewondering en dankbaarheid overtroffen die vrees. Tot eind 1938 wendde hij voor de vrede na te streven. "Dan kwamen de wortels van het kwaad tot volle wasdom".
Burgerijtelg Haffner verwijt links, en m.n. de Duitse sociaal-democraten, hun slap verzet en doet denigrerend over hun idealen en utopieën. Maar wanneer hij verwijst naar een uitlating van Hitler, dat hij "de mensen wou socialiseren" en hij een vergelijking maakt met Hitlers systeem "van de wieg tot het graf", is het duidelijk waarom hij Hitler "niet zonder meer" rechts wil plaatsen. Voor hem ruikt de "klasseloze maatschappij" enigszins naar Hitlers "volksgemeenschap". Dan weze er toch aan herinnerd, dat voor de nazi's de wieg moest staan bij Ariërs. Tekenend is, dat Haffner "veel liberalen, centrum-lieden en sociaal-democraten" verweet, dat ze zich "in zichzelf terugtrokken" (innere Emigration) of in ballingschap gingen, terwijl hijzelf van 1938 tot 1954 in Engeland als journalist werkte en Brits staatsburger werd. Zo zie je maar dat ook de "scherpzinnige waarnemer" Haffner (dixit Joachim Fest) soms ook een steekje liet vallen. Pijnlijk is, dat Frits Boterman in zijn nawoord doorgaat op Haffners elan van 1978 en een "conservatieve wending" met instemming begroet. Het verleden in acht genomen, ware enige conservatieve bescheidenheid gepast. [Robert Schoeters]
Dr. J.L.G. v. Oudheusden
In 1978 publiceerde de Duitse historicus-journalist Sebastian Haffner (1907-1999) zijn veelgeprezen beknopte 'Anmerkungen zu Hitler’. Het werd meteen een doorslaand succes, ook in vertaling. Haffner, die in de jaren dertig het Derde Rijk was ontvlucht, wist in weinig woorden een trefzekere analyse van Hitler te geven. Thans verschijnt het boek in een heruitgave, met een nawoord van hoogleraar Duitse geschiedenis Frits Boterman. Die acht Haffners ‘Kanttekeningen’ een uitstekende introductie op de complexiteit van Hitlers denken en doen, al geeft het boek geen antwoord op de vraag waarom zoveel Duitsers achter Hitler stonden. Achtereenvolgens belicht Haffner de volgende aspecten van Hitlers leven; zijn prestaties; zijn successen; zijn vergissingen; zijn fouten; zijn misdrijven; en zijn verraad. Haffner benadrukt dat Hitler in geen Duitse traditie wortelt: Duitsland was zijn machtsinstrument. In 1945 gaf hij zelfs bevel alles te vernietigen. Naast de recente Hitler-biografie van Kershaw blijft Haffners uiterst leesbare boek verplichte kost voor wie zich in het fenomeen-Hitler wil verdiepen. Eerste druk verscheen in 1978 in een andere vertaling en zonder nawoord.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.