Onze dagen in Congo : verhalen van oud-kolonialen

Enkele jaren geleden was er veel aandacht voor het 'koloniaal erfgoed', en werden er enkele verenigingen opgericht die materieel erfgoed en mondelinge getuigenissen uit en over Belgisch-Congo zouden verzamelen en inventariseren. Vijftien mannen en een vrouw vertellen over hun leven en werk in Congo. Onder hen dokters en missionarissen, een postbeamte, een spoorbeheerder, een veehouder, een vrouw die haar onderwijs genoot in Congo etc. Sommigen vertellen hun hele Congocarrière, anderen beperken zich tot een bepaald aspect van het (post)koloniale Congo. Twee personen getuigen van hun werk in het mandaatsgebied Rwanda. Getuigen als Walter Geerts, André Leplae en Rogert Gallant kennen we uit eerdere literatuur. Talrijke privékiekjes smukken de verhalen op.
We herkennen de schrijfstijl van Julien Van Remoortere in de wijze waarop de getuigen sec en snel 'vertellen'. Revelerend is het verschil dat
je merkt tussen de meer intellectuele beroepen en de ondernemers: waar de eersten het nodig vinden om 'het fundamentele verschil' tussen blank en zwart te theoretiseren (cf. de beroemde 'Bantoe-mentaliteit'), benadrukken de anderen hoe die verschillen er in het concrete
werk veel minder toe doen. Coauteur Bob Vanhee nam de interviews af, en komt zelf ook aan bod als territoriaal agent in het afgelegen Dekese. Van hem komt het cruciale inzicht 'zij wisten inderdaad alles van ons, wij wisten niks van hen', een zeldzame zelfkritische opmerking in dit boek. Een andere interessante, kritische stem is die van missionaris Daniël Delabie, die ? al te kort ? het belang van ontwikkeling van onderuit en vorming van een middenklasse benadrukt.
Ondanks de variatie in onderwerp en persoon komt dit boek vaak herhalend over. Dat geldt natuurlijk ook ten opzichte van de eerdere werken van Verlinden en Ryon, die bovendien meer systematiek, diepgang en kritisch inzicht bieden. Vanuit hun aard ? in hoofdzaak een
geheel van apologetische getuigenissen ? staan al deze werken positief tegenover de 'inzet' van deze ex-kolonialen, en daarmee is hun
bijdrage tot een objectievere geschiedschrijving van Belgisch-Congo gering. Het gebrek aan erkenning dat deze ex-kolonialen ervaren zal met dit soort werken nooit voldoende verholpen kunnen worden.
Dit boek, het eerste product van de vzw Afrika-getuigenissen, sluit aan bij de recente boeken van Peter Verlinden en Frank Ryon, met het verschil dat die laatstgenoemde werken thematisch ingedeeld werden, en hier een aantal biografische verhalen naast elkaar worden geplaatst. [Chris Bulcaen]