Manneke Pis : een biografietje

Hij is overtuigd Belg, voorvechter van Europa, notoir Frankrijk- en Nederlandkenner en een groot liefhebber van Duitsland en zijn cultuur, maar boven alles is hij Brusselaar. Geert van Istendael moet nooit aangemoedigd worden om een lofzang op de hoofdstad van ons land af te steken, dus toen zijn uitgever hem vroeg om een boekje te schrijven over het Brusselse symbool bij uitstek, Manneke Pis, hoefde hij niet lang te twijfelen. Hij heeft het oer-ketje van een levensbeschrijving voorzien, een kleintje. Grote figuren uit de geschiedenis verdienen een dikke biografie, het manneke 'een biografietje', zoals de ondertitel van het boek luidt. Behalve dat daarmee de ironie van het hele project gevat wordt, slaat het ook op de omvang van het boek. In amper honderd bladzijden schetst Van Istendael niet enkel de geschiedenis van het beeldje, hij gaat ook op zoek naar concurrenten, werpt een blik op de commercie die ontstaan is rond deze lieveling van de toeristen, brengt de verhalen en legenden over het plassende jongetje bijeen, gaat in op het gebruik om het ventje allerlei kleertjes aan te trekken en sluit af met een zoektocht naar het Manneke in de poëzie.

Van Istendael beschrijft de eerste plannen voor de fontein, zoekt uit of de grote concurrent in Geeraardbergen nu ouder of jonger is en vindt kopieën in Koksijde, Eigenbrakel, Poitiers, Colmar en zelfs in Osaka en Brazilië. Maar ook in Brussel zelf heeft het Manneke concurrentie: het feministische alternatief Jeanneke Pis, maar ook Zinneke Pis, een beeldje van een pissend hondje. Al die vermakelijke weetjes worden met vaart verteld, maar daarna is het wel zwoegen voor de schrijver om het boekje vol te krijgen. Je merkt dat aan de vele redundante passages (de vijf bladzijden tellende inleiding wordt schaamteloos helemaal opnieuw gebruikt), maar ook aan de zoektocht naar interessant materiaal. Is het verhaal van de kostuumpjes nog interessant, wanneer Van Istendael het over de commerciële uitbuiting van het beeldje heeft, vervalt hij in een eindeloze opsomming: van mannekes van chocolade over kurkentrekkers tot aanstekers. Daar is echter helemaal niets bijzonders aan, want hetzelfde praatje zou je over de Eifeltoren, de Akropolis of zelfs het Antwerpse handje kunnen houden. En ook de zoektocht naar wat hoogstaandere culturele verschijningen van het Manneke is teleurstellend. Een kleine passage bij Malaparte, een chanson van de Maurice Chevalier en twee volksliederen in Brussels dialect. Omdat Van Istendael dat blijkbaar ook wat magertjes vond, heeft hij er zelf een verdienstelijke ballade op het Manneke aan toegevoegd.

Manneke Pis, een biografietje is duidelijk het product van broodschrijverij en het past perfect binnen de commerciële uitbuiting van het beeldje die Van Istedenael kritiseert. Niettemin is het onderhoudend, grappig en heel af en toe ook wel interessant. [Carl De Strycker]