De jeugd van koning Henri Quatre

Op 21 februari 1933 stond er in de zakagenda van de Duitse auteur en de toenmalige president van de sectie literatuur van de Pruisische Academie der Kunsten Heinrich Mann (1871-1950), slechts één woord: ‘Abgereist’. Achternagezeten door zijn nationaalsocialistische belagers wist Mann met de hulp van de Franse ambassadeur Berlijn te verlaten en naar Frankrijk te vluchten. Zijn dankbaarheid en liefde voor het land dat hem opving, drukte Mann uit in twee monumentale historische romans over het leven van de Franse koning Henri IV (1553-1610), getiteldDie Jugend des Königs Henri Quatre (1935) en Die Vollendung des Königs Henri Quatre(1938).
In de reeks ‘De Duitse Bibliotheek’ verscheen onlangs de eerste Nederlandse vertaling van de roman uit 1935: De jeugd van koning Henri Quatre. De roman beschrijft het leven van Henri, Prins van Navarra, vanaf diens kindertijd in de Pyreneeën tot aan het begin van zijn heerschappij over Frankrijk. De jonge Henri groeit op in land dat verdeeld is door godsdienstoorlogen (katholieken versus hugenoten), corruptie en bedrog. Religie zal een centrale rol spelen in het leven van Henri, die van geloofsovertuiging veranderde wanneer hem dat goed uitkwam. Zijn verstandshuwelijk met de katholieke prinses Margot gaf indirect de aanleiding tot de Bartholomeusnacht (23 op 24 augustus 1572), die uitmondde in de massale slachtpartij van protestanten in heel Frankrijk. Henri werd zelf gevangengenomen en bekeerde zich noodgedwongen (tijdelijk) tot het katholicisme.
Mann ging gedetailleerd te werk en schetst een sprankelend beeld van een turbulente historische periode in een bevlogen en precieze stijl. De roman wisselt humoristische passages af met moraliserende en zelfs groteske fragmenten. Bovendien vindt de lezer in het verhaal verschillende impliciete en symbolische verwijzingen naar nazi-Duitsland terug. In het ‘Nawoord’ onderstreept Theo Kramer de verbinding tussen het historische verhaal en de toenmalige achtergrond van de jaren dertig. De menselijke Henri, die aandacht had voor de zwakkeren in de samenleving, staat in schril contrast met Hitler en diens onmenselijke ideeën.
Deze vertaling van Manns historische roman is een verrijking voor de Nederlandstalige literatuur in het algemeen en ieders persoonlijke bibliotheek in het bijzonder. Niet alleen omdat het in de eerste plaats een boeiende historische roman is, die twee historische periodes met elkaar verbindt en contrasteert, maar ook omdat de roman, zeker wat de eerste helft van de twintigste eeuw betreft, een mijlpaal is in het genre. [Steven Stroobants]