Vlinders en visioenen

In Vlinders en visioenen zijn Anouk en Jacob, zestien en achttien jaar, de hoofdrolspelers. Anouk woont samen met haar manzieke moeder, wiens nieuwste aanwinst overbuurman Paul is, de vader van Jacob. Anouks vader verdween toen ze vier was. Zij herinnert zich vooral de liedjes die hij voor haar zong en speelde op zijn gitaar. Jacob woont bij zijn vader, een man met angstdromen en met een manie voor Mariabeeldjes. Een en ander heeft te maken met de nooit opgehelderde moord op Jacobs moeder, twaalf jaar eerder.
Anouk en Jacob, beide eenzaten, komen afwisselend in beeld. Anouk staat model voor de zoekende adolescent die zich tegen haar moeder afzet. Zij panikeert wanneer de muziek, die haar met een dunne draad aan haar vader bond, voorgoed uit haar hoofd verdwenen lijkt. Om haar isolement te breken, sluit ze zich aan bij een koor, waar ze vriendschap sluit met het meisje Poe, haar vriend René, en met ‘oma Do’. Die kleurrijke figuren openen Anouks wereld enigszins, maar ze hebben geen wezenlijke inbreng in het detectiveverhaal. Ook Jacob is lid van het koor. Daarnaast is hij een vogel- en natuurliefhebber. In zijn dagboek noteert hij, naast zijn vogelobservaties, ook zijn tegenstrijdige gevoelens voor zijn buurmeisje. Het zijn korte, verfrissende intermezzo’s die hem beter profileren dan Anouk zelf.
In de relatie tussen Jacob en zijn vader zat meer stof tot uitwerking en intrige. Jacob constateert vooral, maar heeft zich vóór de inmenging van Anouk vreemd genoeg weinig vragen gesteld. Het klassieke thema van twee adolescenten die in hun zoektocht naar hun verdwenen ouders naar elkaar toegroeien, is origineel verpakt in een detective. Het speurdersverhaal is nauwkeurig gestructureerd, maar ontrolt zich zo vlug dat het naar het einde toe aan geloofwaardigheid inboet.
Nog voor we Anouk een beetje leren kennen, maken we al kennis met haar angstaanjagende visioenen: een vuurzee bedreigt haar. Blijkbaar heeft dat te maken met de plaatselijke kermis en het optreden van een vuurspuwer. Het vuur kan ook symbool staan voor het verdwijnen van haar vader na het optreden van de vuurspuwer, twaalf jaar eerder, maar dat is dan een vergezocht beeld. Er zijn immers geen aanwijzingen dat de kleine Anouk ooit direct met vuur geconfronteerd werd of zich de vuurspuwer bewust herinnert.
Na een confrontatie met buurman Paul die hout komt hakken, wordt Anouk overvallen door flashbacks die verwijzen naar de moord op Jacobs moeder. Anouk beseft dat ze als kind van vier een nooit gehoorde getuige was. Ze stapt niet naar de politie maar gaat zelf op onderzoek uit. Dan ontwikkelt het verhaal zich heel vlug. Haar nieuwsgierigheid leidt haar naar verborgen dossiers in de bibliotheek en een bizarre confrontatie met de vuurspuwer op een circuskamp. Bovendien versiert ze op de valreep nog een baantje in het bewuste hotel waar Jacobs vader op de avond van de moord gesignaleerd werd. Ze ontmoet er de juiste mensen die haar verder helpen en wordt ten slotte zelf de dupe van haar onderzoek. Knap in elkaar gezet allemaal, maar vanwege de snelheid ook afhankelijk van veel toevalligheden, ingewikkelde en gezochte wendingen. En eigenlijk blijft een echt hoogtepunt uit. De ontknoping wordt samengevat en de aandacht verglijdt weer volop naar de relatie tussen Anouk en Jacob, die allebei versterkt uit het avontuur zijn gekomen.
Er is heel wat symboliek in het boek, soms krachtig, soms te weinig functioneel. Het vuur kan staan voor naderende dreiging of voor het creëren van een tabula rasa. In het verhaal kondigt het de vuurspuwer aan. Een sprookje over Hans Reuzendoder probeert ons via Jacob iets te vertellen over het vinden van de eigen kracht, maar de symboliek blijft te wazig om functioneel te zijn. Duidelijker, maar nogal gekunsteld, is het verschijnen van de ‘zwarte rouwmantel’, de lievelingsvlinder van Jacobs moeder. Na haar dood zou ze hem in die gedaante komen opzoeken. Vreemd genoeg is het Anouk die hem een paar keer ziet. Pas op het einde verschijnt hij aan Jacob.
De taal is vlot maar onopvallend. De korte en vaak enkelvoudige zinnen drijven het ritme op, maar de mooiste stukjes tekst vind je toch in de dagboeken van Jacob. In de overigens levendige dialogen sloop af en toe boekentaal binnen: ‘Is het voor jou en je vader moeilijk om gewoon verder te leven nadat je moeder op zo’n wrede wijze om het leven is gekomen?’ Vlinders en visioenen is een typisch adolescentenverhaal in een detectivejasje. Het idee is origineler dan de uitwerking, maar als wegleesverhaal biedt het voldoende spanning om door te lezen. [Jet Marchau]