IJstijd : roman
Maartje Wortel
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, cop. 2011 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : WORT |
15/07/2012
Maartje Wortel is een jonge Nederlandse schrijfster van wie het literaire debuut, Dit is jouw huis (2009), niet onopgemerkt is gebleven. Haar verhalenbundel werd geprezen voor zijn originaliteit en bekroond met de Anton Wachterprijs voor beste literaire debuut. Half mens is Wortels eerste roman. Het verhaal is op zich eenvoudig en leest erg vlot. Het boek start met twee losse verhaallijnen: één waarin de lezer van een afstand het doen en laten van Michael Poloni registreert en één die het dagelijkse leven vanuit het standpunt van Elsa Helena van der Molen weergeeft. Door een auto-ongeluk raken de levens van de twee ‘dolende zielen’ echter meer en meer met elkaar verstrengeld. Elsa’s been wordt geamputeerd en Michael moet in het proces tegen de chauffeur getuigen. Op het moment van het proces kruisen beide levens ook heel even dat van verteller James Dillard die in de jury van de rechtszaak zetelt, maar voor de rest niets met de geschiedenis te maken heeft. Hij blijkt niet meer dan een van de vele passanten in de levens van Elsa en Michael. ‘Met wat er verder gebeurde heb ik niets te maken. Wat er verder gebeurde, gebeurde waarschijnlijk gewoon. Zoals dat gaat: levens worden van elkaar.’
Toch is dit geen makkelijk boek. De verhaallijn lijkt nogal magertjes uit te vallen, zeker in combinatie met de afstandelijke vertelstijl. Er moet meer zijn, maar waar het boek nu precies over gaat, is tijdens het lezen eerder een mysterie. De lezer deelt als het ware het ‘zin zoeken’ met de protagonisten. Aan het eind van de roman kan je dan ook de indruk krijgen dat je iets mist, dat je niet goed genoeg gelezen hebt. De suggestieve schrijfstijl van Wortel werkt dit in de hand en vraagt de lezer om zelf na te denken. Maar, zo weet Dillard,‘[m]eestal zijn er geen antwoorden. Of er zijn verschillende antwoorden tegelijk, wat op hetzelfde neerkomt, namelijk: iedereen heeft zijn eigen antwoord, het juiste antwoord bestaat wel/niet. Vul maar in.’
Het boek is getekend door een existentiële twijfel en wijst op de zwaktes van de huidige generatie. Het beschrijft (wat clichématig) het Amerika van vandaag, waar de samenleving wordt getypeerd door depressie, individualisme, onverschilligheid ten opzichte van de omgeving enzovoort. Michael leeft zijn eigen routineuze leventje en heeft nauwelijks oog voor de identiteit van de ander — wat Wortel aangeeft door van elke passant een korte biografische schets mee te geven, aangezien het onmogelijk is hen via Michael te leren kennen. Hij is enkel bezig met zichzelf. ‘Iedereen vertelde constant alles aan hem zonder dat hij daarom gevraagd had.’ Door zijn onverschilligheid leeft hij als een ‘half mens’, waardoor hij zich verwant gaat voelen met Elsa. ‘Hij las de zin nog een keer en nog een keer: ze miste haar been.’ Het verhaal van Elsa en Michael brengt verteller Dillard (die vrij dicht bij de lezer staat) tot inzicht: ‘Ik was blind voor al het andere, begrijp je? Ik zag alleen mezelf. Zoals iedereen alleen zichzelf ziet. En als je alleen jezelf ziet dan zie je de ander dus niet meer.’ Hoewel alles zich afspeelt in Amerika, is dit geen ver-van-mijn-bedshow. Dat hier een Nederlands meisje door een Amerikaanse taxi wordt getroffen, mag als een symbolische waarschuwing beschouwd worden. In zijn totaliteit is Half mens een interessante roman van een al even interessante en in geen geval onverschillige schrijfster. [Mieke Opstaele]
Drs. H. Griffioen
In deze debuutroman van Maartje Wortel (1982) wordt de Nederlandse Elsa in New York aangereden door een taxi. Passagier Michael is diep onder de indruk en kan het ongeluk maar niet van zich afzetten. Steeds ziet hij de zwaargewonde Elsa weer voor zich. En ook zij denkt aan hem. Het verhaal, melancholiek en spannend, focust via drie vertellers op gebeurtenissen rond rechtsgang, gevoelens en persoonlijk leven van de personages. In korte hoofdstukjes die de ontwikkelingen op nuchtere en ironische toon beschrijven wordt een sfeer opgeroepen van eenzaamheid en berusting. Rake beschrijvingen van verdriet om een voorgoed aangetast lichaam als gevolg van het ongeluk: ‘Het was als het verliezen van iemand, maar dan erger, want dit verlies was niet compleet.’ Michael die zich gewoonlijk afzijdig houdt, zoekt contact met Elsa. Hij vindt tot zijn eigen verbazing dat hij iets met haar te maken heeft. De suggestieve beschrijvingen zetten de lezer zo nu en dan op het verkeerde been. (Her)lezen dus met open ogen om niet dat te missen wat evengoed in dit bijzondere verhaal beschreven wordt. Normale druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.