Sellinger : Wenst, het tweede boek

Weleens in Wenst geweest? Het gehucht ligt in Groningen, tussen uitgestrekte kale akkers, er is een café waar zelfs het binnenvallende licht versleten lijkt en aan het eind van een stinkend kanaal staat een aardappelmeelfabriek. De bewoners zijn stug en stuurs. Niet bepaald een gedroomde bestemming en bovendien bestáát de plek niet eens - of wel, maar alleen in de verhalencyclus van Allard Schröder (1964). In 2009 verscheen Wenst, met daarin 'acht afzonderlijke geschiedenissen uit het jaar 1952'. En nu is er Sellinger, het vervolg, al is het jaar nog steeds 1952 - in een dorp als Wenst staat de tijd nu eenmaal stil. En toch willen we er naartoe. Want hoe gewoontjes alles er ook lijkt, in Wenst gebeuren dingen die onverklaarbaar zijn, er hangt soms een betoverde sfeer boven de omgeploegde velden en mensen hebben er wonderlijke namen als Edzo Obbinge, Fiene Klaster, Luitzen Kolschoot of Wubbechien Haling.

Schröder is de schrijver van een indrukwekkend oeuvre: novelles, poëzie, verhalen en romans. In 2002 werd hij voor De hydrograaf bekroond met de AKO-Literatuurprijs. Andere romans - meest recent zijn Sebastiaans neus, De schone slaper en Sirius - werden goed ontvangen.

Ondanks die veelzijdigheid en constante kwaliteit wordt Schröder niet door een groot publiek gelezen. Hij is met zijn boeken vol literaire en mythische verwijzingen toch een beetje een schrijvers-schrijver; iemand die vooral lof en bewondering oogst van collega-schrijvers en niet per se van de gewone lezer. Hetgeen zijn werk ook weer aantrekkelijk maakt: wanneer je Schröder zit te lezen, voel je je lid van een select, geheim genootschap met een verfijnde literaire smaak. Terwijl Schröders fictie helemaal niet ontoegankelijk is. Hooguit een beetje ondoorgrondelijk, met een zweempje mystiek - maar dat is juist het fijne eraan.

Neem het verhaal over Afien Elveringa, een weduwe die kort na de dood van haar man een blote baby in de rulle aarde van het veld voor haar plaggenhut vindt. In een droom wordt haar verteld dat hij Tages heet (een mythologisch figuur die volgens Cicero en Ovidius uit de geploegde aarde is gekomen - maar het is geen probleem als zo'n verwijzing je totaal ontgaat). Ze brengt hem groot tot hij, als hij een jaar of 7 is, door wantrouwende instanties wordt meegenomen. Wat begon als een vreemd sprookje verandert in iets ijselijk realistisch, met ambtenaren, leerplicht en de voogdijraad. En Afiens wanhoop over het verlies van haar jongen is voor iedereen invoelbaar: 'Haar gezicht werd stiller, uit haar starende ogen viel niet meer op te maken wie ze was.'

Ander verhaal. De vleeshandelaar Hammie Voller (briljante naam, ja) organiseert een feest in Wenst om aan de mensen te laten zien dat hij het gemaakt heeft. Maar de beroemde zanger die zou komen optreden is verkeerd gereden en gaat het niet redden - Schröder heeft precies de juiste toon voor zulke knulligheid ('Weer terug in Zwolle? Maar dat is totaal de verkeerde kant op!'). Sinister is het ondertussen ook: een spierwitte clown met zwarte ogen treedt op, een klein jongetje zingt een vreemd lied en 'een koude helderheid verspreidde zich over Wenst, zonder dat ze troost bracht of vrede, het was een zilverige schoonheid die niet van deze wereld was'.

Niet van deze wereld. Woorden die blijven hangen. Misschien omdat dat dé paradox is in het werk van Schröder: hij schrijft over de wereld, over een oer-Hollands dorp met zeikweer en doodnormale mensen die hun hond uitlaten, en tegelijkertijd schrijft hij níét over de wereld. Niet over de onze althans, maar over een wereld waarin alles een pietsie anders is - kijk maar naar die bizarre namen. Denk: Joke van Leeuwen meets Tommy Wieringa. Van Leeuwen laat vaak archetypes handelen binnen een strak afgebakend kader (bijvoorbeeld 'de Stamvader' in de roman Hier) en Schröder doet dat ook - het is een soort esthetisch poppenkastproza, dat enigszins vervreemdend werkt. Het streekromannerige dat de boeken van Wieringa kleur geeft - gestaar richting onbereikbare horizonnen, geroddel bij de slager, generaties die al eeuwen zus of zo doen - vind je in Sellinger ook terug.

Desalniettemin heeft Schröder een unieke stijl, direct herkenbaar dankzij de vreemde combinatie van wolkige romantiek en hoekig realisme. Het maakt Wenst - ondanks dat stinkende kanaal en die aardappelfabriek - een bezoekje waard.

★★★★☆

De Bezige Bij; 240 pagina's; € 26,99.