Judas

Helen Vreeswijk wordt aangeprezen als de ultieme misdaadauteur van jeugdboeken. Maatschappelijke problemen zijn het vertrekpunt van haar romans: loverboys, huiselijk geweld of drugs. Rond deze thema’s breit ze een spannend verhaal. In Judas is pesten de rode draad.
Nadia is een Belgisch tienermeisje dat met haar vader bij zijn Nederlandse vriendin gaat inwonen. De verhuis naar Nederland valt Nadia zwaar. Alles moet ze achterlaten: haar vriendinnen, haar vertrouwde huis en school. Bovendien heeft de nieuwe vriendin van haar vader een zoon die hen allesbehalve met open armen ontvangt. Nadia probeert echter het beste te maken van de situatie waarin ze verzeild is geraakt. Met goede moed vertrekt ze naar haar nieuwe Nederlandse school, met de bedoeling om zich snel te integreren. Al op haar eerste schooldag heeft ze door dat een geruisloos en onopvallend schoolleven er niet inzit: haar accent valt uit de toon en bovendien sluit ze vriendschap met een groepje jongeren die door de medeleerlingen meestal genegeerd of gepest worden. Nadia moet al vlug overschakelen op een overlevingsstrategie en haar stiefbroer lijkt niet van plan om haar te helpen. Het pestgedrag escaleert en Nadia wordt het slachtoffer. Haar vader noch de school merken wat er aan de hand is. Alleen haar medeleerling Bas durft het aan om haar te verdedigen en met de pestkoppen op de vuist te gaan, ondanks zijn voornemen om zich enkel met zijn eigen zaakjes te bemoeien. Zijn liefde voor het Belgische meisje kunnen haar echter niet redden en in volle paniek en wanhoop stort ze zich uit een raam naar beneden.
Vreeswijk vindt de juiste toon voor deze dramatisch plot. Ze laat de spanning langzaam stijgen met een onthutsende climax aan het eind. Als lezer besef je dat de leerlingen zich tegen Nadia zullen keren, maar Vreeswijk geeft deze zekerheid maar met mondjesmaat mee. Bovendien vertrekt ze niet enkel vanuit het standpunt van haar hoofdpersonage, maar laat ze ook anderen aan het woord. Hierdoor kan ze aantonen dat niet enkel Nadia, maar velen met haar slachtoffer zijn, en niet in de laatste plaats de pestkoppen zelf. Ze doet dit onder meer door korte dagboekfragmenten in te lassen. Deze zijn niet van Nadia’s hand, maar zijn geschreven door een klasgenote. Misschien is zij de volgende keer aan de beurt, dus lijkt het haar beter te zwijgen en passief mee te heulen met de jonge beulen. Als haar moeder het dagboek onder ogen krijgt is zij de eerste volwassene die het pestgedrag een halt toeroept.
Vreeswijk geeft in haar boek vooral de schooldirectie een veeg uit de pan. De titel Judas dekt dan ook vele ladingen. De onmacht en het onbegrip van de ouders wordt eveneens sterk in beeld gebracht. Door middel van korte dialogen en een goed afgemeten dosis jongerentaal is dit een laagdrempelige roman die vele scholieren zal kunnen bekoren. De gelaagdheid is gering, maar door het brede spectrum aan vertelperspectieven geeft het wel voldoende stof tot reflectie. [Cindy Vanhove]