Black bazar : roman
Alain Mabanckou
Alain Mabanckou (Auteur), Jan Pieter van der Sterre (Vertaler), Reintje Ghoos (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Geus, © 2017 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 13805 |
Marijke Arijs
ua/an/12 j
Gabriel García Márquez heeft zijn Colombia en Alain Mabanckou heeft Congo-Brazzaville. Zonder dat land zou de auteur uit Pointe Noire als 'een zebra zonder strepen' zijn, zo verklaarde hij ooit. Zijn geboortegrond, die het decor vormt voor het merendeel van zijn romans, leverde hem ook de nodige inspiratie voor Prins Peper. De roman - zijn eerste die in het Nederlands is vertaald - vertelt de tragikomische belevenissen van een weesjongen in het Congo van de jaren 60 en 70. Zijn wederwaardigheden zijn gebaseerd op het levensverhaal van een zwerver uit Pointe Noire, die graag een fictief personage wilde worden omdat hij het echte leven spuugzat was. Zijn literaire alter ego heet Tokumisa Nzambe po Mose yamoyindo abotami namboka ya Bakoko, wat Lingala is voor 'Goddank, zwarte Mozes is geboren op de grond van onze voorouders'. Het is een hele mondvol, maar in die contreien draaien ze daar hun hand niet voor om.
Bekken doet dat natuurlijk voor geen meter en dus wordt de jonge held al snel met een bijnaam bedacht. Sinds hij chilipoeder heeft gestrooid over het eten van twee pestkoppen om hen in te peperen dat ze zijn vriend Bonaventure met rust moesten laten, staat hij in het weeshuis bekend als Prins Peper, maar in de wandeling wordt hij Mozes genoemd. En die naam zit hem als gegoten, want zijn parcours lijkt min of meer op dat van zijn Bijbelse naamgenoot. Zijn moeder heeft hem destijds als vondeling bij het weeshuis gedeponeerd, de directeur is even wreed als de farao die het Hebreeuwse volk terroriseerde en zijn leven wordt één lange tocht door een woestijn van honger en dorst. Zijn oudtestamentische tegenhanger doodde een Egyptenaar die een Hebreeër sloeg en dus zal deze zwarte Mozes het volk van Pointe-Noire bevrijden van zijn tirannieke burgemeester.
Robin Hood
Het is een zware last, zo'n Bijbelse naam in het Congo van die tijd, waar de pioniers van de socialistische revolutie de dienst uitmaken. De jacht op 'de imperialisten en hun plaatselijke vazallen' is geopend. Priesters moeten het veld ruimen voor de predikers van de marxistisch-leninistische revolutie, godsdienst is niet langer het opium van het volk en weesgegroetjes worden vervangen door presidentiële redevoeringen. Met pastoor Moupelo verdwijnt de levensvreugde uit het weeshuis van Loango. Ook Doukou Daka, de geschiedenisleraar, en Sabine Niangui, een soort surrogaatmoeder voor de kleine Mozes, krijgen hun congé. Prins Peper ontvlucht op zijn beurt de marxistisch-leninistische vreugdeloosheid, sluit zich aan bij een bende straatkinderen en ontpopt zich als de Robin Hood van Pointe-Noire, tot de spreekwoordelijke hoerenmadam met een gouden hart zich over hem ontfermt. Wanneer ook zijn tweede surrogaatmoeder het slachtoffer wordt van het heersende regime, draait de jongen finaal door.
Heilige huisjes
Prins Peper is ongetwijfeld een metafoor voor Congo, dat net als de ontspoorde jongen op zoek is naar zijn identiteit, zijn geheugen en zijn gezond verstand. Tussen de regels wordt de geschiedenis verteld van die turbulente tijd. Mabanckou gaat de clichés over Afrika niet uit de weg, kaart de heersende corruptie en de eeuwige etnische conflicten aan, maar schopt evengoed tegen een paar heilige huisjes aan. De auteur doet bijvoorbeeld een boekje open over de deelname van zwarte kooplieden aan de slavenhandel. Zijn landgenoten hebben de fijne kneepjes van de slavernij heus niet van de blanken geleerd, laat hij een leraar geschiedenis zeggen, want zwarten verkochten zwarten lang voordat de kolonisatoren op het toneel verschenen. Tussen twee anekdotes door borrelen de politieke oprispingen op, en op dat moment worden zijn personages bijzonder spraakzaam. Een tikkeltje vooringenomen zijn ze ook wel: de katholieke godsdienst is voor hen synoniem met verdraagzaamheid en levensvreugde, terwijl de Congolese Arbeiderspartij met alle zonden van Israël wordt overladen. Toen het weeshuis nog door blanke nonnen werd geleid, was het er oneindig veel beter dan erna, 'nu politiek en opvoeding door elkaar worden gehaald en weeshuizen worden beschouwd als laboratoria van de revolutie en jullie als proefkonijnen waarop ze hun experimenten uitvoeren', laat hij een personage zeggen, in een van die nét iets te lang opgerekte zinnen waarvan deze auteur het geheim bezit.
Alain Mabanckou steekt zijn engagement niet onder stoelen of banken. De roman verschijnt niet voor niets in de reeks Novib-Oxfam, die schrijvers uit niet-westerse culturen een opkontje wil geven. Heel diep graaft zijn Prins Peper niet. De vele woordspelingen uit het origineel hebben onvermijdelijk te lijden gehad onder de vertaling en de anekdotes zijn soms aan de zouteloze kant. Mabanckou is meer verteller dan schrijver, maar liefhebbers van schelmenromans met een portie engagement, een vleug exotisme en een snuif couleur locale zullen er allicht plezier aan beleven.
Vertaald door Rheintje Ghoos en Jan Pieter van der Sterre, De Geus/Oxfam-Novib, 256 blz., 19,99 € (e-boek 11,99 €). Oorspronkelijke titel: 'Petit Piment'.
Redactie
De Congolees-Franse auteur Alain Mabanckou (1966) put na enkele succesromans opnieuw inspiratie uit zijn jeugd in Congo. Op basis van zijn eigen ervaringen laat hij zijn hoofdpersoon Prins Peper vertellen over zijn jongste jaren in een vredig katholiek weeshuis, totdat de sfeer met de komst van de socialistische revolutie hem dwingt te vluchten en een straatschoffie te worden. Hij raakt geestelijk in verwarring wat hem er toe brengt wraak te nemen op alles wat zijn aanvankelijke levensgeluk in de weg stond. De tragikomische roman, verteld in naïef-droge stijl en met veel verborgen citaten uit de chansons van een bewonderde Georges Brassens, haalt niet het niveau van zijn eerdere autobiografische werk, maar roept wel een indringend beeld op van zijn door despotisme, hebzucht en bijgeloof gekwelde vaderland. Genomineerd voor de 'Man Booker International Prize 2015'.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.