Gevechten in de woestijn : roman
José Emilio Pacheco (Auteur), Arie Van der Wal (Vertaler), Valeria Luiselli (Inleider), Mariana Luiselli (Inleider)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Koppernik, copyright 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : PACH |
Besprekingen
Herinneren zonder weemoed
Marijke Arijs
ob/kt/14 o
Het gebeurde in 2010, tijdens de uitreiking van de Cervantesprijs, de hoogste literaire onderscheiding in het Spaanse taalgebied. Enkele ogenblikken vóór José Emilio Pacheco (1939-2014) de prijs in ontvangst zou nemen, zakte zijn broek af. De laureaat liet het niet aan zijn hart komen en verklaarde dat het incident 'een uitstekende remedie tegen ijdelheid' was. Het tekent de Mexicaanse auteur ten voeten uit. De man had een indrukwekkende lijst bekroningen op zijn naam staan, maar is altijd bescheiden gebleven.
Vreemd genoeg had Pacheco, een van de meest vooraanstaande Latijns-Amerikaanse dichters, zijn bekendheid vooral aan een prozawerk te danken. Gevechten in de woestijn verscheen in 1980 in de zaterdagbijlage van de krant Unomásuno en het jaar daarop in boekvorm, kende zo'n veertig herdrukken en werd een onvervalste klassieker. De novelle vormde de inspiratie voor een film, Mariana, Mariana (1987), werd verstript en sijpelde zelfs door in de populaire cultuur, in de vorm van een bolero en een populair rocknummer. Ze werd vertaald in vele talen, maar verschijnt nu pas voor het eerst in het Nederlands, met een woord vooraf van Valeria Luiselli.
Zonder weemoed
'Ik herinner me, ik herinner me niet: welk jaar was het?' Met deze openingszin wordt de lezer het verhaal ingetrokken. De verteller katapulteert ons terug naar het Mexico van zijn kindertijd. Zijn opsommingen van verdwenen dingen, oude radioprogramma's, films en populaire liedjes lijken bedoeld om een nostalgische sfeer op te roepen, maar schijn bedriegt. Van weemoed is volstrekt geen sprake, want 'wie zou er terug kunnen verlangen naar die verschrikking?' Gevechten in de woestijn is in de eerste plaats een geheugenoefening. Het is een ui die laag voor laag wordt afgepeld, zodat de rauwe werkelijkheid langzaam maar zeker wordt blootgelegd.
Op het eerste gezicht vertelt deze novelle het verhaal van de ontluikende gevoelens van een kleine jongen voor de moeder van zijn beste vriend. Zijn verliefdheid ontaardt al gauw in een obsessie en Carlos verklaart de jonge, bloedmooie Mariana zijn liefde, met alle gevolgen van dien. Zijn ouders zijn diep verontwaardigd over zijn liefdesverklaring aan deze ongehuwde moeder met haar twijfelachtige reputatie. Voor straf wordt de vroegrijpe aanbidder naar een psychiater gestuurd en moet hij gaan biechten bij pater Ferrán, die hijgend hengelt naar details en hem onbedoeld een praktische leidraad geeft voor masturbatie. Later zal de knaap vernemen dat Mariana zelfmoord heeft gepleegd, maar vreemd genoeg is elk tastbaar bewijs van haar bestaan verdwenen en schijnt niemand zich haar nog te herinneren. 'De school is gesloopt, het gebouw waar Mariana woonde is gesloopt, mijn huis is gesloopt, de wijk Roma is gesloopt. Die stad bestaat niet meer. Dat land bestaat niet meer.' Is er eigenlijk wel iets gebeurd?
Carlos is een kind van de Mexicaanse middenklasse, waar een verstikkende, streng conservatieve sfeer heerst. Het is het soort kringen waar dienstmeisjes door de jongeheer des huizes worden aangerand en vervolgens de laan worden uitgestuurd, omdat ze hun verkrachter zouden hebben uitgedaagd. Het gezin waar hij opgroeit, staat symbool voor het Mexico van de jaren 50, geprangd tussen het verleden en een veelbelovende toekomst die zich nooit zal aandienen.
Het coming-of-ageverhaal wordt subtiel verweven met een portret van de ontwikkelingen in Mexico-Stad, een stad die spoedig in omvang zal verdubbelen. Vanuit het onbevangen perspectief van een jongen van acht zien we barsten ontstaan in een razendsnel veranderende samenleving, die door de sluipende veramerikanisering langzaam maar zeker om zeep wordt geholpen: 'Ik zag overal de dood: in de stukken dier die tussen de ui, tomaten, sla, kaas, room, bonen, guacamole en jalapeño's op het punt stonden in sandwiches en taco's te veranderen. (...) Ik zag de dood in frisdranken: Mission Orange, Spur, Ferroquina.'
Destijds vonden sommigen Pacheco's toekomstvisie een tikkeltje te pessimistisch, maar intussen hebben de vooruitgang, overbevolking, vervuiling en geweld korte metten gemaakt met het Mexico van toen. Gevechten in de woestijn is een schitterend kleinood over grote en kleine omwentelingen, geschreven in een onderhoudende, glasheldere en bedrieglijk eenvoudige stijl.
Vertaald door Arie van der Wal, Koppernik, 104 blz., € 21,50.
Oorspr. titel: 'Las batallas en el desierto'.
Bookarang
Een literaire roman over een Mexicaanse jongen die de wereld om zich heen snel ziet veranderen. Het verhaal volgt de achtjarige Oscar, die getuige is van de snelle modernisering van Mexico, met de aanleg van snelwegen en de opkomst van fabrieken. Op het schoolplein speelt hij met zijn vrienden de oorlogen na die in de kranten staan. Zijn onbezorgde jeugd wordt echter verstoord door de intense verliefdheid die hij voelt voor de moeder van zijn vriend Jim. Het boek biedt naast een coming-of-ageverhaal ook een scherpe analyse van een land waar zowel liefde als geweld nooit ver weg is. In talige en lichtvoetige stijl geschreven. Met name geschikt voor een literaire lezersgroep. José Emilio Pacheco (Mexico-Stad, 1939 - Mexico-Stad, 2014) was schrijver, scenarioschrijver, dichter en zanger. Hij schreef meerdere boeken. Zijn werk werd in meer dan vijftien landen uitgegeven en won meerdere literaire prijzen, zoals de Alfonso Reyes International Prize, de Golden Wreath en de Xavier Villaurrutia Award. 'Gevechten in de woestijn' werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1981.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.