Eeuwige reizigers : een bloemlezing uit de klassieke Japanse literatuur

Jos Vos, die eerder al klassiek werk van Matsuo Basho vertaalde, verzamelde en vertaalde ruim zevenhonderd pagina's pre-moderne literatuur uit Japan. Het oudste werk in de bloemlezing stamt uit de achtste eeuw (Manyoshu, de vroegste verzameling van Japanse poëzie), het meest recente uit 1860, vlak voor de modernisering van Japan. Daartussenin zit dus een selectie poëzie en proza (en veelal een mengeling van de twee) uit meer dan duizend jaar rijke literaire geschiedenis. De bloemlezing bevat uitgebreide passages uit de bekendste klassiekers (zoals Murasaki Shikibu's Het verhaal van Genji uit de elfde eeuw, het bijwijlen zeer amusante Hoofdkussenboek van haar tijdgenote Sei Shonagon, en de met haiku doorspekte reisdagboeken van Matsuo Basho uit de 17e eeuw), maar ook tal van minder gekende literatuur, vaak van tot nu toe nooit eerder in het Nederlands vertaalde auteurs. Dat maakt dit boek dan ook tot een soort instant-standaardwerk.

Opvallend is de variatie in de teksten. Van verheven, religieus geïnspireerde en doodernstige poëzie tot boertige kluchten. Dat laatste genre vormt een welgekomen tegengewicht voor de helaas nog altijd wijd verbreide denkbeelden dat alles aan de Japanse cultuur zo geritualiseerd, ingetogen en minimalistisch is.

Het boek bevat verder een uitgebreide inleiding, enkele handige historische kaarten, een verklarende woordenlijst en een tiental bladzijden aanbevolen literatuur met een woordje uitleg. Wel jammer dat bij die aanbevolen literatuur niet verwezen wordt naar het weinige materiaal over klassieke Japanse literatuur dat eerder wel in het Nederlands is vertaald of beschreven, zoals Jouw koude hart zwijgt, Ivo Smits' vertaling van de memoires van hofdame Izumi Shikibu (waarvan de Engelse vertaling overigens wel vernoemd wordt), of Willy Vande Walle's werk rond haiku, en Basho in het bijzonder.

Wie de bloemlezing leest, of er zelfs maar in grasduint, zal ongetwijfeld honger krijgen naar meer. Jos Vos werkt momenteel aan een Nederlandstalige versie van het hele Verhaal van Genji. Laten we hopen dat ook andere werken waarvan hier alleen fragmenten zijn opgenomen zullen volgen, ook al is dit voor vertalers en uitgevers verre van een evidente klus. Dat 30 oktober 2005 als datum onder de inleiding staat, terwijl het boek pas begin 2008 is verschenen, laat bv. vermoeden dat niet alleen het samenstellen maar ook het uitgeven van Eeuwige reizigers nogal wat voeten in de aarde heeft gehad (en het toont het cruciale belang van de steun van instanties als het Fonds voor de Letteren en The Japan Foundation in dezen). Zowel samensteller/vertaler als uitgever verdienen dan ook alle lof voor de doorgedreven inspanningen. [Luk Van Haute]