Mombakkes

Mombakkes speelt zich af op het ogenblik dat de 'vastenavondgekken' de stad innemen. Op die avond waarop carnaval gevierd wordt, krijgen vier pierrots toegang tot het huis van architect Van Beemt. Zijn zoon Frank, vijftien, besluit dat hij oud genoeg is om het spektakel mee te maken en verstopt zich achter de sofa. Vanuit zijn schuilplaats maakt hij mee hoe de 'gekken' zijn vader tot op de huid uitkleden en hoe ze genadeloos een familiegeheim onthullen. Frank gaat in die paar uur waarin de confrontatie zich afspeelt, aan het denken. Hij reconstrueert de geschiedenis van zijn familie, en vooral: hij schept en herschept het beeld van zijn grootvader en vader, beiden bekende architecten.
Do Van Ranst bouwt het verhaal minutieus op. Voor occasionele lezers zal het trage begin even doorbijten zijn. Zo beschrijft hij bijvoorbeeld zeer gedetailleerd hoe Frank zijn slapend zusje probeert te verschalken en hoe hij langs een geheime keldergang de woonkamer bereikt. Toch krijgt ieder detail in de loop van het verhaal een betekenis, die over het heden naar het verleden reikt. Ook de samenstelling van de familiepuzzel via flashbacks en overpeinzingen vertragen het verhaal. Maar precies daar wordt literatuur geschreven. Daar maken we door een ingenieuze interactie tussen vader, moeder en de 'gekken', kennis met de spilfiguren: Franks vader en zijdelings ook zijn grootvader. Op een subtiele manier slaan de pierrots barstjes in het beeld dat Frank van hen had: twee mannen die de perfectie nastreefden. Hij eindigt met een portret van twee tirans die de wetten van het gezinsleven plooiden tot hun eigen eer en glorie. Via de insinuaties van de gekken blaast Van Ranst ballonnetjes op en door hun vragen legt hij hun kleine kantjes bloot. Iedere nieuwe opmerking roept bij Frank een gedachtestroom, een herinnering of een 'les' van zijn vader op. Tegenwoordige en verleden tijd lopen ongemerkt in elkaar over. Ondertussen wordt het familiegeheim tot op het bot ontleed. Het is verwonderlijk ? maar door het jarenlange brainwashen anderzijds ook begrijpelijk ? hoelang Frank loyaal blijft aan zijn vader. Hij blijft hem verdedigen tot in de apotheose.
Door de confrontatie met de 'gekken' krijgt ook het portret van Frank zelf vorm. Hij is voorbestemd om in de voetsporen van zijn vader te treden. Die probeert zijn zoon te kneden tot het genie dat hij zelf niet geworden is. Gelukkig voor Frank is er Mercedes, de Spaanse huishoudster. Terwijl Franks vader hem onderwijst over het Guggenheim en Frank Lloyd Wright, danst zij met hem op de muziek van Julio Iglesias en volgt hij het nieuws en andere 'verderfelijke' programma's op haar kleine tv-scherm. Dankzij Mercedes is Frank menselijk gebleven. Hij draagt bovendien de erfenis van zijn moeder mee, ooit een bekende artieste. Tot grote woede van zijn vader tekent Frank af en toe zijn 'dromen', verzint hij een boomvolk, een hond als maatje en verstopt hij uitgeknipte mooie meisjes in een boek over de Eifeltoren. Hij bekommert zich bovendien om zijn zusje, die met haar misvormde voetje niet perfect is en daarom voor zijn vader zogoed als niet bestaat.
Mombakkes is een verhaal over maskers waarachter mensen zich verbergen. Van Ranst kiest een symbolisch tijdstip om die maskers af te rukken. Het is ook een verhaal over macht. Op zijn minst een merkwaardig boek vanwege het uitgangspunt, de bizarre situatie, de intrigerende personages, geschreven door een rasauteur, in een rijke taal, vol beelden en zinvolle uitspraken. [Jet Marchau]