Goede mannen
Arnon Grunberg
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Nijgh en Van Ditmar, 2013 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 13911 |
Marnix Verplancke
em/ov/13 n
APOCALYPS **
Arnon Grunberg , Nijgh & Van Ditmar, 320 blz., ? 19,95.
Harry Selmonosky is de zoon van een Moldavische vrouw die het geluk is gaan zoeken in Amerika. Wat ze gevonden heeft, is armoede en seksueel misbruik. Harry droomt ervan journalist te worden, maar hij is net niet goed genoeg. Wanneer een lelijke vrouw die voor The Washington Post zegt te werken seks met hem wil, ziet hij zijn kans schoon. Mijn entree in de echte wereld, denkt hij, maar ook zij is niet in zijn schrijfsels geïnteresseerd. Ook niet wanneer hij naar Bagdad afreist op het moment dat de internationale aandacht zich naar Afghanistan en Pakistan heeft verlegd. Dit is het stramien van nogal wat van Arnon Grunbergs in deze bundel verzamelde verhalen: bijtende tragikomedies met een nihilistisch randje die de wreedheid van het lot illustreren. Wanneer Grunberg de tijd - en dus ook de pagina's - neemt om die verhalen uit te werken, kunnen ze groots zijn. Jammer genoeg bevat het boek ook tal van kortere verhaaltjes die in feite niet meer zijn dan lang uitgesponnen grappen. Neem Paxodol , over een geneesmiddel tegen schizofrenie dat als bijwerking heeft dat degene die het neemt alleen nog maar op centrumpartijen stemt. Jommeke zou het wellicht in het drinkwater kieperen om de democratie te redden, denk je dan, maar dat Grunberg met deze plotwending op de proppen komt, is toch wat magertjes.
MARNIX VERPLANCKE ■
31/03/2014
In de hogere echelons van de bedrijfswereld ontmoet je wel eens mensen bij wie ambitie plaats gemaakt heeft voor een onverzadigbare drang naar meer. Zo werd enkele maanden geleden nog gesuggereerd dat je toch wel een aantal psychopathische karaktertrekken moet hebben om op topniveau in de financiële wereld mee te draaien. Mensen die dat niet kunnen, gaan ten onder, getuige de tragische dood in augustus van een 21-jarige Duitse stagiair bij een investeringsbank in Londen. Drie nachten na elkaar doorwerken werd de jongen fataal. Om je dus echt op topniveau te bewegen, moet er ergens iets niet juist zijn in je hoofd, zo werd nadien vaak gesuggereerd. Nieuw is deze theorie niet. In 1991 thematiseerde Bret Easton Ellis de psychopathische trekjes van überkapitalistische yuppies al in American Psycho, waarin zakenman Patrick Bateman ’s nachts aan het moorden gaat.
Dit soort psychopaten beweegt zich niet alleen voort in financial districts of aan het hoofd van een bedrijf. Hoe zit het met je tandarts? Normaal aan de oppervlakte, zo lijkt het toch. Maar waarom lijkt hij genot te halen uit het uitboren van tandsteen? En hoe zit het met jezelf? Is het normaal dat je stiekem wel eens het vuur zou willen openen op je collega’s of je kind letterlijk met het badwater zou willen weggooien? En hoe (on)begrijpelijk is het dat anderen dat doen?
In Apocalyps maakt Arnon Grunberg die denkoefening ook. In 21 verhalen vat hij samen hoe het met de mentale gezondheid van de westerse wereld gesteld is. Grunberg vertrekt vanuit ogenschijnlijk normale situaties. Een alleenstaande vrouw wil een kind. Een Hongaar wil een viskraam openen. Een schrijfster vindt haar boek zelf niet zo goed. Het zijn bijna triviale aanzetten. Maar niet in de hoofden van de protagonisten. De personages hebben zo’n hooggespannen ambities dat hun stoppen gewoon doorslaan. De maatschappij verlangt van hen dat ze de perfecte ouders, partners en werknemers zijn. Die verwachting kunnen ze helaas niet inlossen. Andere personages zijn sociale outcasts die een (vaak onbedoeld) verbijsterende schets maken van de maatschappij, zoals een zwaar gehandicapt jongetje dat nu eens het bed deelt met ene zingende uitbater van ‘Neverland’ en dan weer met de dorpspastoor.
In het titelverhaal ‘Apocalyps’ is Dimitri, de mannelijke zeemeermin van het Gardameer, aan het woord. Tot zijn dertigste leidt hij een vrij normaal leven. Maar wanneer hij zijn professionele en relationele draai niet kan vinden, knapt er iets in hem. De hoge verwachtingen die hij en zijn ouders van zijn leven hadden, kunnen niet ingelost worden en dat drijft Dimitri letterlijk tot waanzin. Die spanning tussen ouders en kind komt meermaals aan bod in de bundel. Geen enkel kind kiest ervoor geboren te worden en Grunberg drijft deze cynische bedenking op de spits. Er passeren heel wat toekomstige alleenstaande moeders de revue die een kind willen omdat het zo hoort. In ‘De receptioniste’ besluit een receptioniste van een hotel op een dag dat ze een partner en een kind wil. Ze papt aan met een schrijver die vaak in het hotel logeert. Wanneer ze hem triomfantelijk meedeelt dat ze zwanger is, wil hij niets meer van haar weten. Van het kind ook niet, hoewel hij het wel gebruikt om interessante columns te schrijven over het langeafstandsvaderschap.
Grunberg slaagt erin om de vaak gruwelijke en altijd intens droevige verhalen met heel veel zwarte humor en mededogen voor de personages te brengen. Nu ja, mededogen is misschien niet het juiste woord. Hij zorgt ervoor dat je als lezer heel ver meegaat in hun logica, tot op het punt dat die logica ziekelijk wordt. Dan stel je jezelf als lezer de vraag of je daar ook toe in staat bent. De gruwel van de personages is vaak onvoorstelbaar, maar sla een (sensatie)krant open en je vindt legio voorbeelden. De waan van de dag is als een rottend lijk, om het met de woorden van een van de personages te zeggen.
Grunberg parodieert ook de angst van mensen voor het andere of het ‘extreme’. In ‘Paxodol’ wordt een professor die een baanbrekend medicijn voor schizofrenie ontwikkelde, uitgenodigd door de Task Force Saving Democracy. Ze vragen hem of ze zijn medicijn mogen toevoegen aan het leidingwater van regio’s in Europa waar de bewoners te links of te rechts stemmen. Een van de bijwerkingen van zijn medicijn is namelijk onverschilligheid. Als de ‘extreme’ regio’s in Europa dit in het drinkwater krijgen, gaat niemand nog op extreem rechtse of linkse partijen stemmen. De redding van de democratie dus.
De kers op de taart van Grunbergs bundel is een behoorlijk absurde getuigenis van een Tsjechisch meisje dat ene Arnon Grunberg moet rondleiden, maar zonder dat ze het zelf goed en wel beseft, ligt hij tussen haar en haar moeder in bed en heeft hij hun huisraad gestolen. Ook zijn eigen status als cultfiguur spaart hij dus niet.
Met dit soort absurde zedenschetsen plaatst Grunberg zichzelf in een traditie van groteske literatuur. Sommige verhalen doen denken aan de grotesken van Paul van Ostaijen, die eveneens de burgerij in haar hemd zette. Met Apocalyps zet Arnon Grunberg op een huiveringwekkende, spannende, grappige en magistrale manier het avondland voor schut.
[Liesbeth Vantorre]
Gerard Oevering
Deze 21 verhalen verschenen tussen 2004 en 2013 in diverse publicaties, met uitzondering van het titelverhaal ’Apocalyps’. Ze eindigen allemaal in mineur. Aan alle personages is een steekje los - of het nu een uit Afghanistan teruggekeerde en getraumatiseerde soldaat betreft, of een vrouw die met de door haar ingehuurde aanstaande moordenaar van haar zuster naar bed gaat. De personages zijn vaak eenzaam, onbetrouwbaar, voelen zich mislukt, missen het contact waaraan ze wel behoefte hebben; ze zijn eigenlijk in alle opzichten mislukkelingen, ondanks hun goede bedoelingen en hun dromen. Ogenschijnlijk lijken de gebeurtenissen voort te kabbelen, zonder directe dreiging, maar een crisismoment, bij de hoofdpersoon soms leidend tot een missie, luidt zijn einde in. De plot heeft vaak onverwachte wendingen en een verrassende afloop. De personages hebben een somber wereldbeeld en gebruiken seks om een hoger doel te bereiken. Vrouwen zijn de oorzaak van de ondergang van de hoofdpersonen. De verhalen zijn absurdistisch, humoristisch, meestal bizar, maar boeiend en glashelder geschreven. Vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.