Het tankschip : novelle
Willem Elsschot
Dirk Leyman (Auteur), Brecht Evens (Illustrator), Charlotte Van Hacht (Medewerker), Christophe Vekeman (Medewerker)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Polis, 2015 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : 829.9 LEYM |
Eric Min
em/ov/10 n
Even een misverstand ophelderen. Dat Lezen, een gebruiksaanwijzing van Dirk Leyman voortkomt uit een artikelenreeks in deze boekenbijlage betekent niet dat de auteur of zijn uitgever de stukken snel snel van een omslag hebben voorzien om ze (net op tijd) te slijten op de Boekenbeurs.
In het katern kreeg Leyman voor zijn rubriek over romanpersonages een jaar lang elke week de achterpagina, die hij deelde met tekenaar Brecht Evens. In een vijftigtal afleveringen, waarvoor Leyman assistentie kreeg van Charlotte Van Hacht en Christophe Vekeman, maakte de lezer kennis met een eigenzinnige serie figuren, van D'Artagnan en Emma Bovary tot Tsjip en Maria Turner.
'Week na week zagen we ons geconfronteerd met een embarras du choix, zodat de keuze van de personages en boeken uit de Nederlandse en de wereldliteratuur bijna organisch groeide, soms met een link naar de actualiteit, soms ruim baan gevend aan pittige anekdotiek, een andere keer eerder inzoomend op het bijzondere proces waarmee auteurs de werkelijkheid een voetje lichten', lezen we.
Behalve voor de klassiekers was er plaats voor trouvailles en vergeten boeken die een tweede jeugd verdienen.
Essays in zakformaat
De krantenbijdragen waren het uitgangspunt voor het boek, maar Leyman heeft ze grondig gereviseerd en uitgebreid tot hartige essaytjes. Bovendien schikte de regisseur zijn personages alfabetisch en niet chronologisch, zodat we een privé-universum à la Georges Perec krijgen waarin zich de vreemdste ontmoetingen voordoen. Leyman wil in de eerste plaats prikkelen en inspireren.
Voor een reeks greatest hits met aanspraak op volledigheid moet je niet bij hem zijn. En elke ontdekking is een feest. Geef toe: wist u dat de Maria Turner waar u zonet wat verstrooid overheen hebt ge-lezen de hoofdrol speelt in Leviathan en door Paul Auster werd vormgegeven met kunstenares Sophie Calle in het achterhoofd?
Wat Leyman met deze essays in zakformaat doet, is een tour de force. Hij situeert elk boek en zijn schrijver in een ruimer kader, maar heeft ook oog voor de worsteling van die laatste met zijn personage: hoe hij het modelleert, hoe het zich verhoudt tegenover het origineel en hoe het de auteur weleens tot wanhoop drijft. Boon typeerde zijn Ondine uit De Kapellekensbaan als 'het snotjong dat nu al jaren mijn leven aan het stelen is, en zich niet wil voegen tot een fatsoenlijke romanheldin'.
Zo is elke bijdrage een mix van weetjes, wetenschap en wereldgeschiedenis. On-getwijfeld heeft Leyman heel wat mooi materiaal overboord gegooid, want vier of hooguit vijf boekbladzijden zijn snel gevuld. Een sterke selectie is dus het hal-ve werk, een goede balans tussen de har-de feiten en de anekdote een noodzaak.
Illustrator Brecht Evens doet dat trouwens ook, en met vergelijkbare zwier: in één kleurige prent moet de tekenaar de klus klaren. Maar waar Evens zich onbekommerd kan laten inspireren door de sfeer van de roman, moet Leyman verantwoording afleggen tegenover de literatuurkenners die hem zijn voorgegaan en die hij dankbaar (en af en toe uitputtend nauwgezet) citeert. Recensenten en critici zijn dwergen op de schouders van reuzen, en het is goed dat ze dat beseffen.
Warm maken
Eigenlijk doet de auteur in deze stukjes precies wat een vakbekwaam recensent vermag: nieuwsgierigheid wekken, signaleren en situeren, warm maken, een tip van de sluier oplichten, enthousiasme overbrengen, argwaan bevestigen of wegnemen, vooroordelen ontkrachten of bekrachtigen, uitdagen, doorverwijzen, eetlust aanscherpen.
Dat doet Lezen, een gebruiksaanwijzing volop: zin doen krijgen om het hele boek te lezen - of niet. Dat de titel van deze recensie geen ironische knipoog is maar een pluim, had u intussen begrepen.
Dirk Leyman, Lezen, een gebruiksaanwijzing, Uitgeverij Polis, 176 p., 24,95 euro.
ERIC MIN ■
Toon Horsten
em/ec/04 d
Hoe inspiratie precies werkt, is moeilijk te achterhalen. Karl May kwam de oceaan niet over, maar mocht zich wel de bedenker van Winnetou en Old Shatterhand noemen. Ook Gentenaar John Flanders (die u misschien als Jean Ray kent) fantaseerde er duchtig op los over landstreken waar hij nog nooit voet aan de grond had gezet. Research, daar deden schrijvers als May en Flanders amper aan. Als het verhaal maar lekker liep.
Het kan ook anders. VoorLezen. Een gebruiksaanwijzing ging literair journalist en recensent Dirk Leyman net op zoek naar mensen die de inspiratie leverden voor klassiek geworden personages uit de wereldliteratuur. Soms zijn de inspiratiebronnen nog heel duidelijk in de literaire karakters te herkennen, op andere momenten is er veeleer sprake van onrechtstreekse beïnvloeding. De stukken van Leyman, oorspronkelijk als een reeks in De Morgen verschenen, gaan uiteindelijk vooral over de genese van literaire meesterwerken. Waarbij Leyman wel meteen aangeeft dat een literair meesterwerk geen meesterwerk is omdát de personages op bestaande mensen werden gebouwd. 'Waargebeurd is geen excuus', zei Gerard Reve daar ooit droogjes over.
De illustraties die Brecht Evens maakte bij de stukken zijn prachtig, en tillen, samen met de boekverzorging, dit boek op een hoger niveau.
(Toon Horsten)
C.C. Oliemans
In dit mooi uitgegeven boek behandelt de Vlaamse auteur en journalist Dirk Leyman (1965-) vijftig romanpersonages en beschrijft daarbij de 'echte mensen' die voor hen model hebben gestaan. Zo passeren o.a. Alice in Wonderland, d'Artagnan, Blauwbaard, Madame Bovary, Robinson Crusoe, Victor Frankenstein, Jay Gatsby, Dorian Gray, Heathcliff, Sherlock Holmes, Dr Jekyll (en Mr Hyde), Kuifje en Moby Dick de revue, alsmede andere personages uit het werk van Grunberg, Verne, Thomas Mann, Bukowski, Joyce, De Beauvoir, Coetzee, Garcia Márquez, Boon, Nescio, Pasternak, Murakami, Palmen, Goethe, Camus, Kerouac, Zola, Orwell, Ibsen, Wolkers, Woolf, Voltaire, Nabokov, Reve, Mulisch, Claus, Hermans, Campert, Elsschot en Perec. De schrijver kent zijn klassiekers en voert een vlotte pen, zodat dit een leuk blader- en koffietafelboek met vijftig onderhoudende stukjes inclusief evenzovele kleurige illustraties en (korte) fragmenten uit de besproken romans is geworden.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.