Raam, sleutel
Robbert Welagen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Nijgh & Van Ditmar, © 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : WELA |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Nijgh & Van Ditmar, © 2019 |
VOLWASSENEN : ROMANS : WELA |
Maria Vlaar
i /ul/19 j
Weinig schrijvers zijn zo stijlvast als Robbert Welagen (38), die met Antoinette zijn achtste roman sinds 2006 publiceert. De sfeer is altijd loom, zomers en nostalgisch. Weemoed en liefdesverdriet spatten in fraaie zinnen van de bladzijden en de romans zijn zelden langer dan 120 pagina's; het zijn eigenlijk novelles. Zijn meest programmatische titel is Het verdwijnen van Robbert (2013), waarin de schrijver zichzelf poogt te laten verdwijnen. In zijn nieuwe roman is het niet de mannelijke hoofdpersoon die verdwijnt, maar zijn grote liefde Antoinette. Hij is 42, bevindt zich 'halverwege zijn leven in een donkere kelder', en wacht in een park in een van de beroemde thermale baden in Boedapest op zijn vrouw. Komt ze opdagen? Kalm en gedetailleerd vertelt hij hoe ze elkaar ontmoetten, hoe ze samen gingen wonen, hun huis inrichtten en een gezin wilden stichten. Over hoe ze fantaseerden over een perfect en simpel leven met kinderen, 'een meisje met een diadeem in het haar, een jongen die een stripboek las', en over hoe Antoinette op een zekere dag uit zijn leven vertrok. Op het eerste oog een klassiek liefdesdrama, maar toch is er iets onconventioneels en verfrissends aan deze roman.
Het huwelijksleven van de hoofdpersoon en Antoinette komt namelijk onder druk te staan door een niet-vervulde kinderwens. Antoinette wordt om onduidelijke redenen maar niet zwanger. Het liefdespaar onderwerpt zich aan vruchtbaarheidsonderzoeken, hormoonbehandelingen en ziekenhuisbezoeken. De labs, de wachtkamers, de potjes, de seks op afspraak - er is vaker geschreven over al die momenten voordat de kinderloosheid aanvaard moet worden, maar zelden vanuit het perspectief van de man. Dat maakt Antoinette bijzonder: hier is de man aan het woord die zijn vrouw langzaam van hem weg ziet bewegen. Alles wordt verwijt. Als hij zijn kinderwens ondergeschikt maakt aan zijn liefde voor haar, bijvoorbeeld, wordt hem dat kwalijk genomen: wil hij het dan minder graag dan zij? Is hij dan niet uit op haar geluk? Zij wil dat ze samen lijden en zich verzetten tegen het lot, hij wil zijn leven en huwelijk niet laten kapen, hoewel hij net zo verdrietig is. Ongewenste kinderloosheid is een catch 22, en zelden las ik dat zo mooi en empathisch verwoord. Bij iedere man in zijn blikveld vraagt hij zich af 'Kun je aan een man zien of hij een vader is? Aan een blik, een gebaar of iets anders?' De treurnis om wie hij niet geworden is - vader - is net zo sterk als die om de verloren liefde. En de novelle is één grote liefdesverklaring aan de vrouw die hij moeder had willen maken.
Nijgh & Van Ditmar, 112 blz., 17,50 €. (e-boek 9,99 €).
Marnix Verplancke
i /ul/03 j
Op een terras net naast het okergele thermaal bad in het centrum van Boedapest zit een man. Hij zit er al een paar uur. Hij heeft afgesproken met Antoinette, maar de vrouw komt niet opdagen. Wanneer de ober hem zegt dat ze gaan sluiten, stapt hij het bad binnen, observeert hij de andere gasten en laat hij zich masseren. Het zijn activiteiten waar hij met zijn hoofd niet echt bij is, want steeds wordt hij teruggetrokken naar wat zeven jaar eerder is gebeurd, toen hij voor zijn werk in Boedapest was, er de eveneens Nederlandse Antoinette tegen het lijf liep en het meteen klikte. Ook toen wachtte hij op haar op dat terras.
In Antoinette vertelt Robbert Welagen het verhaal van de tussenliggende zeven jaar, van het huwelijk van Antoinette en de verteller, van hun eerste flat, hun wensen en verlangens, en van die twee lege stoelen aan hun tafel. Want wat ze ook probeerden, Antoinette werd maar niet zwanger. Ze trokken zelfs naar Düsseldorf omdat een ziekenhuis daar hen een laatste flintertje hoop bood, maar tevergeefs. Antoinette is daardoor ook het verhaal van een uitdovende relatie en van het verlies van wat de twee personages nooit hadden: een meisje met een diadeem in het haar en een jongen met een stripboek in de handen.
Robbert Welagen is een van de grootste Nederlandse stilisten, die met dit breekbare kleinood nog maar eens bewijst dat er over het kleine soms meer wezenlijks te vertellen valt dan over het grote. Hij is een bescheiden man die schrijft over bescheiden mensen, die tevreden zijn met het oprapen van kiezelstenen op een strand, wetende dat na hun dood iemand die stenen terug zal leggen en dat hun passage op deze aarde dus geen wezenlijke veranderingen teweeggebracht zal hebben.
Wie Antoinette leest, moet bereid zijn even zijn beschermende schild opzij te leggen en zich open te stellen voor tegenslag en verdriet, voor medeleven ook, want je kunt niet anders dan meegaan in het verhaal van de hoofdpersonages. ‘Soms heeft een mens behoefte aan een plek buiten de dagelijkse orde, een plek van troost’, schrijft Welagen. Antoinette biedt zo’n plek.
*****
Nijgh & Van Ditmar, 111 blz., € 17,50.
F. Hockx
Een 42-jarige man bevindt zich in een thermaalbad in Boedapest. Terwijl hij het hele programma in het bad ‘doorloopt’, komen de herinneringen boven aan zijn relatie met Antoinette, de vrouw met wie hij jaren geleden in dit bad een eerste afspraak had. Aan deze grote liefde is een eind gekomen toen het huwelijk kinderloos bleef, een teleurstelling waarmee beiden verschillend omgingen. Na een uitstapje naar de detective in zijn vorige roman (‘Nachtwandeling’), keert Welagen (1981) terug naar de verstilde, melancholische sfeer uit zijn eerdere werk. In die voorgaande boeken, waarvan 'Het verdwijnen van Robbert'* werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2014, was er wat meer sprake van mysterie dan in deze roman, waarin (in de herinneringen) een realistisch verhaal wordt opgediend over een onvervulde kinderwens en de pogingen daar verandering in te brengen. Dat is boeiend genoeg, maar voor Welagens doen erg concreet. Gelukkig laat hij in een geraffineerd slot in het vertelheden het mysterie weer wat toe. Een sfeervol boek, geschreven met veel oog voor detail.
Yolanda Entius
i /un/22 j
Ongeveer een keer per anderhalf jaar komt Robbert Welagen met een nieuw boek. Hij debuteerde in 2006 met de novelle 'Lipari' waarvoor hij de Selexys debuutprijs ontving. Inmiddels zijn we aan zijn achtste toe: 'Antoinette'. Korte romans zijn het, novelles, of, zijn voorlaatste 'Nachtwandeling', een politieroman. Hierin wordt schrijver Jacob van Herwijnen na het in ontvangst nemen van de Sebriko Literatuurprijs dood in de Amstel aangetroffen.
Welagen, die met 'Het verdwijnen van Robbert' was genomineerd voor de Libris Literatuurprijs (traditiegetrouw in het Amsterdamse Amstelhotel uitgereikt) is een echte schrijver-schrijver. Zijn boeken praten niet alleen met de lezer, maar ook met elkaar; zijn werk mag met recht een oeuvre heten. Trekt in 'Het verdwijnen van Robbert' ene Robbert Welagen, de 24-jarige schrijver van het prijswinnende debuut 'Lipari', de deur achter zich dicht om ergens over de grens anoniem verder te leven, prompt treft in opvolger 'In goede handen' de 33-jarige illustrator Erik een dubbelganger aan op een station. Erik overweegt vader te worden, en misschien zou deze lookalike wel een veel betere vader voor 'zijn' kind zijn.
Ook in 'Antoinette' is het krijgen van kinderen een motief. Meteen al in de eerste alinea ziet de 42-jarige protagonist een meisje in een wit jurkje op de marmeren trap van een thermaalbad zitten. Hij vraagt zich af hoe zijn kind eruit zou hebben gezien. Even later observeert hij een jongen die op zijn buik in het gras een stripboek leest. Een zoon hebben, vraagt hij zich af, hoe zou dat zijn geweest. En zijn de jongen en het meisje broer en zus? En dan komt er een auto aan en stappen de kinderen in.
De rust, het kalme observeren, blik en positie van de buitenstaander en, niet in de laatste plaats, de locatie; aanvankelijk deed 'Antoinette' me aan het filmische van Thomas Manns 'Dood in Venetië' denken en aan het werk van Marguerite Duras: sferisch, verlangend, maar ook zuigend. In de boeken van Welagen zijn vrijwel altijd hoofdrollen weggelegd voor even eenzame, melancholische, als eigenzinnige jongemannen (die overigens steeds ouder worden) én de locatie waar zij zich bevinden: een zwembad, een huurhuis aan de rand van een stadje zonder smoel, een verwaarloosd optrekje in de natuur of, zoals nu, een thermaalbad dus. Stuk voor stuk zijn het plekken die herinneringen oproepen of tot bespiegelingen leiden, over het leven in het algemeen of dat van de jongeman in het bijzonder.
In 'Antoinette' wacht de man in dit fraaie badhuis in Boedapest op een vrouw. Lang geleden hebben hij en Antoinette afgesproken om elkaar op deze dag, op dit uur en op deze plek (waar ze elkaar ooit eerder zagen) te treffen. Antoinette is uit zijn leven verdwenen. Hoe en waarom wordt in de loop van het verhaal uit de doeken gedaan, maar in de uitwerking van zijn plot laat Welagen zich niet van zijn sterkste kant zien. Het was me te voorspelbaar, te oppervlakkig, te alledaags. Geschreven bovendien in een huis-tuin-en keuken-stijl die detoneert met de rest. Nee, dan de wijze waarop Welagen zijn jongeman door deze dag heen loodst!
Hij kleedt zich uit, doucht, baddert, eet wat, laat zich masseren, wacht en kijkt. Gingen we bij 'Het verdwijnen van Robbert' met de verdwenen Robbert mee, bij 'Antoinette' blijven we samen met de achterblijver achter. Antoinette komt niet opdagen uiteraard, maar ze is er toch. Hij ziet haar. Hij ziet haar in zijn herinnering en fantasie, en van lieverlee beginnen memorie, verbeelding en werkelijkheid in elkaar over te lopen als in een - excusez le cliché - aquarel. Ze stapt uit een taxi, nuttigt een maaltijd in het restaurant, ze zit in haar witte badpak aan de rand van het bad, ze begeeft zich in het water, ze draagt een rode bikini, een mintgroene jurk.
Deze verdwenen Antoinette is zo zichtbaar aanwezig dat je haar ook echt gaat zien en bij tijd en wijle begint te twijfelen of ze niet toch gewoon wél is komen opdagen. Een dromerig boek dus. Waarin woorden voor meer reuring zorgen en meer teweegbrengen dan het leven zelf. Iets wat, onnadrukkelijk, misschien ook wel debet is geweest aan het verdwijnen van Antoinette en aan voornoemde huis-tuin-en keuken-stijl; een keuze ongetwijfeld. Onze badgast fantaseerde zich een huisje in het bos met Antoinette.
Zelf begon ik na het lezen te fantaseren over de locatie van Welagens volgende boek. Een donker woud, denk ik, en dan iets met verdwalen.
Wie is Robbert Welagen?
Zeven romans, 'Antoinette' is zijn achtste, leverden Robbert Welagen tot nog toe vijf nominaties voor literaire prijzen, een debuutprijs en een stipendium op, maar Welagen blijft iets van een geheimtip houden. De schrijver werd in 1981 geboren in Dordrecht, groeide tot zijn ouders scheidden op in een villa en heeft daar, naar eigen zeggen, een hang naar afzondering aan overgehouden. Hij woont in de bossen in Zeist, roert zich niet op sociale media en schrijft stille boeken. Ideale kost voor mensen met hectischer levens, zo denkt hij zelf getuige een (oud) interview met HP/De Tijd, te lezen op zijn website: "Mijn boeken zijn van een goede lengte - ik neem niemands tijd te lang in beslag. Ze zijn begrijpelijk, spannend. Ik denk dat er nog een groot publiek te winnen valt."
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.