Dogma : roman

Dogma van Anne Eekhout gaat over vijf studenten en een project dat hen verbindt: een documentaire over de zelfmoord van een van hen. Op talig niveau is het een knappe roman, maar op inhoudelijk vlak laat Eekhout nog te veel kansen onbenut.
Eekhouts sterkte ligt in de manier waarop ze de karakters van de vijf personages schetst en hen elk een eigen stem geeft. Het is dan ook wat spijtig dat bij elke wissel van vertelinstantie wordt aangekondigd wie aan het woord komt. Ze had dit aspect best aan de verbeelding mogen overlaten, te veel duidelijkheid schaadt een tekst. De perspectiefwissels vormen ook niet altijd een meerwaarde. Het gebeurt vaak — met name in dialogen — dat een gebeurtenis door meerdere mensen gereconstrueerd wordt op een manier die weinig bijdraagt aan het geheel. Storend is ook de voorspelbaarheid. Van elke toekomstige plotwending wordt de kiem al expliciet gelegd in mijmeringen van de personages, zodat het effectieve voorkomen van de gebeurtenis waarop gealludeerd werd overbodig lijkt. Door een te veel aan inzicht verdwijnt de motivatie om verder te lezen.
Bijna alle personages — en daarnaast ook het project dat ze opzetten — worden gekenmerkt door een hemeltergende naïviteit. Er wordt in het boek zeer veel gedacht en gepraat over de dood, maar duidelijke argumentatie voor welke positie dan ook ten opzichte van het bio-ethische vraagstuk van vrijwillige levensbeëindiging ontbreekt. Het feit dat de personages in hun jeugdige onbezonnenheid oprecht geloven in eeuwige vriendschap en ultieme vrijheid, maar niet stilstaan bij de reële consequenties van hun geplande actie, maakt Dogma een typische adolescentenroman. Zo is er Hidde, die herinneringen oproept aan Goethes lijdende Werther: een door weltschmerz verteerde filosofiestudent die in een wildvreemd meisje dat hij slechts enkele minuten heeft gezien zijn muze meent te herkennen. Wanneer duidelijk wordt dat ze het liefje is van zijn zielsverwant en allerbeste vriend Charlie, wordt zijn bestaan volkomen ondraaglijk. Hidde ziet maar één uitweg: zichzelf van het leven beroven, en wel voor een cameralens en vier van zijn vrienden.
Het is Charlie, de eigenlijke filmmaker, die mijn frustratie tijdens het lezen zeer treffend verwoordt wanneer hij een groepje dansende jongeren observeert: ‘Jongens met hanenkammen en meisjes met zwarte ogen duwen elkaar en springen tegen elkaar op en er bekruipt mij een gevoel van medelijden. Al die kinderen die zo graag bijzonder willen zijn, en daarom doen wat de rest doet. Met een beetje verstand kijk je zo door ze heen. Wij vijven zijn hier niet mee te vergelijken. We zijn een hechte groep, echte vrienden, die willen sterven voor elkaar.’ De plaatsvervangende schaamte bemoeilijkt het lezen. Maar misschien gaat het juist daarover, een bepaalde fase in een mensenleven waarin je je dermate blindstaart op je eigen zogezegde authenticiteit dat je de voeling met de werkelijkheid verliest. Met hoeveel ironie schrijft Eekhout?
[Mara Matthyssens]